A'dan Z'ye Cemal Süreya
Gözlerini hayata bir yük vagonunda açmıştı, İkinci Yeni'nin ele avuca sığmaz şairi Cemal Süreya… Yalnızlığın ve aşkın başkenti diyorduk ona. 1990'da yaşamını yitirdi ama Turgut Uyar'ın dediği gibi ''Cemal Süreya hiç ölür mü?'' Şiirleri sokaklara taşan, duvarlara yazılan bir şair o. Sevda sözlerimizi en içten şiire nakşeden bir kalemdir.
…Biliyorum sana giden yollar kapalı
Üstelik sen de hiçbir zaman sevmedin beni…
Erzincan'da doğan Cemal Süreya, yedi yaşında ailecek sürgün edildikleri Bilecik'te annesini kaybetti. Abbas Karakaya'ya göre "Süreya'nın 'şiir itisini aldığı' insan annesidir.'' Masal ve halk hikâyeleriyle Süreya'daki halk edebiyatı sevgisinin tohumlarını atan kişi de yine annesidir." Süreya'nın, öz annesini erken kaybetmenin acısını hep yaşadığı bilinir. Bir söyleşisinde "Ağlamadım, sızlamadım acısı içime oturdu" diyecektir. Bazen anne özlemi dizelerinde de karşımıza çıkar!
Çok bilinmemesine rağmen Cemal Süreya sıkı bir bürokrattır. 1954'te Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'nden mezun olan Süreya, maliye müfettiş yardımcılığı, maliye müfettişliği yapıp müşavir maliye müfettişliğinden emekli oldu. Müfettişliği sayesinde Paris'e giden Süreya, Türkiye'nin çok farklı noktalarında teftişte bulunup raporlar hazırladı. Bir dönemin önemli kurumlarından Maliye Tetkik Kurulu'nda da çalışan şair, Kültür Bakanlığı'na bağlı Kültür Kurulu üyeliği yaptı. Hilmi Yavuz, Süreya hakkında şunları yazdı : "Maliyeciliği önemsedi, en az şairliği kadar."
Bu isim ünlü şairin gerçek adıdır. Ama hiçbir zaman edebi eserlerinde bu ismi kullanmadı. Gerçek ismiyle barışık olmadığı bilinen şair önce Cemalettin'i Cemal olarak kısaltır ve Cemal Seber'i kullanır. Sonra Seber'i atıp Süreyya soy ismini alır. Daha sonra ise soyisminden ''Y'' harfini atar.
Cemal Süreya edebiyatımızda daha çok şair olarak tanınmakla birlikte aynı zamanda önemli bir deneme yazarıydı. Denemelerinde farklı konuları ele alan yazar, çoğunlukla edebiyat ve dil üzerine yazdı. Cemal Süreya'nın denemelerinde ilk göze çarpan deneme yazarlığı ile şairliği arasındaki ilişki ve bu ilişkinin Cemal Süreya'nın yazarlığına olumlu etkileridir.
1931'de Erzincan'da doğan şairin ailesi, Dersim sürgünlerindendir. Amcasının kentin valisiyle arasının bozulması nedeniyle aile 1938'de sürgün listesinde yer alır ve Bilecik'e gönderilir. Süreya, bir mektubunda o zorunlu yolculuğu şöyle anlattı: "Bizi bir kamyona doldurdular. Tüfekli iki erin nezaretinde. Sonra o iki erle yük vagonuna doldurdular. Günlerce yolculuktan sonra bir köye attılar. Tarih öncesi köpekler havlıyordu. Aklımdan hiç çıkmaz o yolculuk, o havlamalar, polisler. Duyarlılığı biraz da o çocukluk izlenimleriyle besleniyor belki. Annem sürgünde öldü, babam sürgünde öldü."
