Hür Azerbaycan'ın hür kelimeleri
Dünya üzerindeki bütün milletler, geçmişten günümüze kadar bağımsızlıkları için mücadele ettiler. Vatan topraklarında hür yaşamak ve gelecek nesillere "vatan" bırakmak milletlerin yegane gayesiydi. Azerbaycan halkı da bu mücadeleyi onurlu bir şekilde yürütür. İşte bu minvalde Azerbaycan Türkçesi'ndeki özgürlük, bağımsızlık ve hür kelimeleriyle anlamca bağlantılı olan sözcükleri manalarıyla bir araya getirdik.
🔸 Cəbhə / Cephe 🔸
➡ Arapça kökenli "cephe" kelimesi, "savaş bölgesine verilen isim" olarak tanımlanır. Azerbaycan sözlüğü kapsamında bağımsızlık dahilinde olan bu kelimeye, Əzizağa Nəcəfzadə'nin "Anam məni mərd doğubdur" şiiri güzel bir örnektir.
🔸🔸🔸
"Oğul səni uşaqlıqda bələyərdim mən yaşıl,
Odur ki, sən cəbhədəki dostlarına tez qoşul.
Müjdə gətir qələbədən, soraq gətir zəfərdən,
Qazi olan oğluma mən döşək tikim xəzəldən.
Qoy gecələr ayıq yatsın, düşmən ondan gen qaçsın.
O gün olsun oğlun sənə əsgər əlin uzadsın.
Sən də baxıb fəxr edəsən, sevinəsən, güləsən,
Çünki qalib ordunun müzəffər zabitisən."
🔸🔸🔸
Oğlum, sen daha çoçukken ben seni yeşillere sarardım,
Sen büyüyünce düşmana karşı ön saflarda ol diye.
Zafer müjdesi getir sen savaşlardan,
Şimdi gazi oğluma yatak kurayım ben.
Geceleri uyanık olsun, düşman ondan uzak dursun,
Bir gün gelsin o zaman da asker oğlun sana elini uzatsın.
Sen de bakarak gururlan, mutlu ol ve gülümse,
Çünkü sen muzeffer bir ordunun muzaffer subayısın.
Əzizağa Nəcəfzadə kimdir?
Azerbaycan halkının özgürlüğünü savunan ve bu minvalde şiirler yazan usta şair.
🔸 Yurd / yurt 🔸
➡ Eski Türkçe kökenli "yurt" kelimesi "bir milletin üzerinde yaşadığı, hâkim olduğu ve kültürünü oluşturduğu toprak, vatan" anlamlarına gelir. Günümüzde Türkiye Türkçesi'nde de sıkça rastlarız.
🔸🔸🔸
Türk elləri bir-birinə yadlanır,
Qazax, Qırğız, Türkmən, Özbək adlanır,
Azəri Türk yanır, içdən odlanır,
Ana yurdun içdən halı duman hey
Qoca Türkün düşdüyü dərd yaman hey
🔸🔸🔸
Türk yurdu birbirine yabancılaşır
Kazak, Kırgız, Türkmen, Özbek adlanır,
Azerbaycan Türkü yanar, işten ateşlenir,
Ana yurdun içten hali duman ey,
Koca Türk'ün düştüğü dert yaman ey.
Almas İldırım - Qara Dastan
Elmas Yıldırım kimdir?
Azerbaycan Türkü şair Elmas Yıldırım, 1907 yılında Bakü'de dünyaya gelir. 14 Ocak 1952'de Malatya'da vefa eder. Azerbaycan'daki kayıtlar onun asıl adının Yıldırım, soyadının ise Almaszade olduğunu göstermektedir. Türkiye'deki resmî kayıtlarda da asıl adı Yıldırım, soyadı ise Elmas olarak geçer. Fakat, Türkiye'de uzun süre 'Şengel' soyadını da kullanır. Azerbaycan Halk Edebiyatı'nda mühim bir isim olmuştur.
🔸 Müzəffər / Muzaffer 🔸
➡ Arapça kökenli bir kelime olan "muzaffer", "savaşta zafer kazanmış, bir mücâdelede başarı, üstünlük elde etmiş, galip" anlamlarına gelir. Bu kelime Türkiye Türkçesi'nde de sıkça kullanılır
🔸🔸🔸
Anam məni mərd doğubdur
Atam səngər, anam çöl.
Anam mənə döyüş deyib,
Əsir düşmə, oğul, öl....
🔸🔸🔸
Anam beni mert doğurdu.
Atam siper annem bozkır.
Annem bana savaş der,
Esir düşme, öl der.
🔸 Mərd / Mert 🔸
➡ Farsça kökenli "mert" kelmesi "yiğit, cesur kimse, bahadır, kahraman" anlamlarına gelir.
➡ Azerbaycan halkının sesi, Elmin Nurlu'nun "Türk haqdır,haqqıyla haqqa tapandır" şiiri ise bu sözcüğe verilecek en güzel örnektir.
🔸 🔸 🔸
Türk haqdır, haqqıyla haqqa tapandır,
Mərdliyi,ərliyi haqla biləndir.
Ya var ol türklüklə,ya da ki,yox ol,
Əks halda,başqa bir çarəniz yoxdur.
🔸 🔸 🔸
Türk haktır, hakkıyla hakka tapan,
Mertliği, erliği hakla bilendir.
Ya var ol Türklükle ya da yok ol,
Aksi halde başka bir çareniz yoktur.
Elmin Nurlu kimdir?
Azerbaycanlı şair ve yazardır.
🔸 Əsgər / Asker 🔸
➡ Arapça kökenli "asker" kelimesi, "ordunun her kademesinde görevli subay, astsubay, çavuş, onbaşı ve erlere verilen isim" anlamlarına gelir. Azerbaycanlı Barat Vüsal 'ın "Əsgərə Məktub" şiiri ise bu bu sözcüğer bir örnektir.
🔸🔸🔸
Əsgərim, bilirəm hardasan indi,
Hansı sərhəddəsə...
hardasa, öndə!
Mən də qızınıram sən qızınanda,
Mən də üşüyürəm sən üşüyəndə!
🔸🔸🔸
Askerim, nerdesin şimdi,
Hangi sınırdasın..
Sınırda, önde!
Ben de hırslanırım sen hırslandığında,
Ben de üşürüm sen üşüdüğümde!
Baş üstünde taşınan gelenek: Türkistan Başlıkları
Barat Vusal kimdir?
Barat Vusal, 1951 yılında Gazakh bölgesinin Kosalar köyünde doğar. Barat Vusal , Azerbaycanlı bir şair, yayıncı, halk figürü, onurlu sanatçı, Azerbaycan Yazarlar Birliği'nin Kazak Bölümü başkanıdır. 1998 yılında Halil Rıza Ulutürk ve 2008 yılında Samad Vurgun edebiyat ödüllerinin sahibi olur.
