Bir şair olarak III. Murad'ın portresi

🔵 Osmanlı ailesi, kurucusu Osman Gazi'den itibaren daima şiir sahasında var olmuştur. II. Murat ile olgunlaşan sanat anlayışı Fatih Sultan Mehmed ile demlenir, Kanuni Sultan Süleyman ile zirveye çıkar. Pek çok sanat dalı ile uğraşan hanedanın sanatta temayüz eden yüzü ise şiir olur. Şiir, bir dilin en üst formu olarak kabul edilir. Şiir yazabilen insanların en iyi düşünme biçimlerini bildikleri de var sayılır. Bilhassa iyi şairlerin ortaya muhtelif düşünceler koyması, bu mesele ile yakından alakalı.

Nitekim Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları tarafından 2012 senesinde yayınlanan, "Muradi Divanı / Sultan Üçüncü Murat" adlı eserin giriş kısmında Prof. Dr. H. Ahmet Kırkkılıç,

"Osmanlı sultanlarının hemen hepsinin güzel şiirler söyleyebilmeleri bu hanedana Cenab-ı Hakk'ın bir ihsanı olarak yorumlanabilir. Onların eşsiz edebî kabiliyetleri ve hak sahiplerine karşı kadirbilir birer lütuf sahibi olmaları, şairlerimizin istidatlarını geliştirmelerini ve şöhret kazanmalarını sağlamıştır. Sultanların; âlimleri, edipleri ve faziletlileri bizzat himaye etmeleri sayesinde edebiyatımız yüce ve yüksek derecelere erişebilmiştir. Osmanlı padişahları içinde divan sahibi olmayanlar görülse bile, şair olmayanı yok gibidir. Osmanlı hanedanı içinde yalnız padişahlar değil, şehzadeler de şiirle uğraşmıştır. Osmanlı sarayında şiirle uğraşma ananevi bir karakter arz etmiştir. Hemen bütün padişah ve şehzadeler şiir söylemiştir. Öyle ki saraydaki hanımlar dahi bu sahada güzel örnekler verebilmiştir."

cümleleri ile Osmanlı Hanedanının sanata, bilhassa edebiyata gösterdiği ihtimama değinir.

📌 Sultan III. Murad, Osmanlı ailesi içinde Yüce Allah'a (CC) karşı duyduğu sevgiyi ve haşyeti şiirinde en çok yansıtan şairdir. Mahlas olarak "Muradi"yi kullanan Sultan'ın şiirlerinden müteşekkil bir divanı da bulunur.

III. Murad kimdir?
1546 – 1595 yılları arasında yaşamış, 21 sene hüküm sürmüş, 12. Osmanlı padişahı. Nazik ve zarif bir karaktere sahip olan III. Murad, İslam sanatlarına olan düşkünlüğü ile bilinir.

(X) 🔍 Bilgi Notu: Osmanlı İmparatorluğu en geniş sınırlarına III. Murad devrinde ulaşmıştır.

(X) 📍 İlginç Bilgi: III. Murad döneminde Osmanlı sınırları 20.000.000 km2 'ye ulaşmıştır.

İsmet Özel'e göre şiir nedir, nasıl okunur?

🔵 III. Murad güzel sanatlara dair var olan tüm ilimleri, şehzadeliği sırasında öğrenerek sanatın teorik kısmına da hâkim olur. Ahenk, Muradi'nin şiirlerinde vazgeçilmez bir unsurdur. Zamanın eleştirmenlerinin de gözünden kaçmayan bu husus, bir şair için en mühim meselelerdendir.

📌 Divanında en çok "Fâilâtün Fâilâtün Fâilâtün Fâilün" kalıbını kullanan Muradi, yirmi üç ayrı vezin kullanarak şiir alanındaki hünerini ortaya koyar. Arapça, Farsça ve Türkçe kelimeleri ustalıkla kendi aralarında kafiyeleyen III. Murad, usta bir şiir teorisyenidir de… Her şair kendi sesini bulmadan önce diğer şairlerden etkilenir. Bu husus III. Murad şiiri için de tabiidir. Muradi'nin şiirlerinde: Yunus Emre, Hoca Dehhani, Nesimi, Ahmed-i Dai, Necati, Fuzuli, Baki'nin şiirlerinden akisler görülür. Zamanla şiir dilini oturtan padişah, kendine has dil ve üslubu ile büyük bir şair olur.

(X) 🔍 Bilgi Notu: III. Murad'ın dedesi Kanuni Sultan Süleyman, babası II. Selim, annesi Nurbanu Sultan'dır.

Hoca Dehhani kimdir?
13 ve 14. yüzyıllar arası yaşadığı bilinir. "Tek" kasidesinden, Horasan'dan Anadolu'ya göç ettiği anlaşılır.

Alıntı
"Yüz urup tapuna geldi icâzet ver ana şâhâ
Ki yine devletinde ben görem mülk-i Horâsânî"

Nesimi kimdir?
1369- 1417 arası yaşayan şair. Hurufiliği ile tanınan şair, Halep'te; ehl-i sünnet dışı görülen tehlikeli fikirleri sebebiyle öldürüldü.

Alıntı
"Har içinde biten gonca güle minnet eylemem
Arabi, Farisiyi bilmem, dile minnet eylemem"

🔵 Maneviyat ve gelenek yüklü şiirleri ile tebarüz eden Sultan III. Murad Han, adeta yüce Allah'ın "Artık siz beni anın ki ben de sizi anayım. Bana şükredin, bana nankörlük etmeyin!" ayetine riayet ederek şiirlerinde Yüce Allah'ı (CC), Efendimizi (SAV) anarak şiiri bir şükür aracı olarak kullanır.

(X) Bakara suresi 152. ayeti dinlemek ve mealini okumak için tıklayın

(X) Farklı seslerden Kur'an-ı Kerim meali dinlemek için tıklayın

(X) Birçok hafızın sesinden Kur'an-ı Kerim dinlemek için tıklayın

Necati kimdir?
Doğum tarihi bilinmeyen, 1509'da vefat eden divan şairi. Şiirleri ile Divan şiirinin temelini atmıştır.

Alıntı
"Ne bilürler hüner nedür bu avâm
Hüner anı avâma satmakdur"

📃

"Bir şâhsın ey şâh ki sen şâh-ı cihânın
Medh ile doludur döneli günbed-i hadrâ

Sağa ve sola baş saluben serv-i hırâmân
Tevhîdin eder şevk ile şâhâ senin âlâ

Ede mi Murâdî yalınız hamdini yâ Rab
Her kûşede zikrinle doludur nice gûyâ"

📌 III. Murad şiirlerinde, kendi inanç dünyasını dile getirir. Dünyanın geçiciliği, süslü bir yurt olması, tevekkül ve teslimiyet şiirlerin ana temasını oluşturur. Yukarıdaki "Tevhîdin eder şevk ile şâhâ senin âlâ" mısrasından anlayacağımız üzere; Muradi'ye göre tüm canlılar her an Allah Teâla'yı zikreder.

(X) 🔍 Bilgi Notu: 49 yaşında vefat eden III. Murad, Ayasofya Camii avlusunda bulunan türbeye defnedilmiştir.

(X) 📍 İlginç Bilgi: III. Murad'ın türbesini Mimar Sinan yapmıştır.

Baki kimdir?
1526 – 1600 yılları arasında yaşamış divan şairi. Kadılık ve kazaskerlik görevlerinde bulunan, "Sultanu-ş Şuara" unvanı ile tanınırdı.

Alıntı
"Ey gönül a'yân-ı devlet içre himmet kalmadı
Kimden umarsın kerem ehl-i mürüvvet kalmadı"

"Şairler Sultanı" Baki kimdir? Öğrenmek için tıklayın