Arama
Eski Türkçe aile sözlüğü
Türkler, geçmişten günümüze kadar geniş coğrafyada hüküm sürmüş bir millettir. Zamanla belli bölgelere yayılmış ve başka topraklar üzerinde devletler kurmuşlardır. Her anlamda çeşitlenen kültür ve geleneğin en önemli yansıması ise şüphesiz dil alanında olmuştur. Bu anlamda Eski Türkçede akrabalık münasebetlerini gösteren kelime sayısı oldukça fazladır. Sözcüklerin büyük bir kısmı gelişmiş Batı dillerinin hiçbirinde bulunmaz. Bunlar, Batı dillerinde ancak tarifle izah edilebilir. Bu husus Türkçenin zenginliğini gösterir. İşte sizler için derlediğimiz, Eski Türkçe aile sözlüğü…
💠 Oguş - Aile
🔸 Bir aile kurumu olarak sosyal müessesedir. Oguş sisteminde geçmişten günümüze kadar fertlerinin yakınlık derecesinde de isimlendirmeler çok zengin bir biçimde karşımıza çıkar.
🔸 Eski Türkçede aile, kabile, hısım, akraba manasına oguş kelimesinin kullanıldığı söylenmektedir. Eski Türk kitabelerinde "oguş" kelimesine rastlarız.
🔸 Bunlar "Köl Tigin ve Bilge Kağan yazıtlarıdır." Bilinen ilk yazılı belgelerimizden olan Köktürkçe yazılı kaynaklardan başlamak üzere, akrabalık adları hususunda çeşitli eserlerde pek çok kelime tespit edilir.
💠 Öz - Kendi
🔸 Eski Türkçeden, Anadolu'daki ağızlara geçen "öz" kelimesi, kendi kelimesi anlamına gelir. Kaşgarlı Mahmud, Divanü Lügati't Türk adlı eserinde bu kavramdan bahseder.
➡ Kayu neŋ talu bolsa üḍrüm aġır/anıŋ kılmakı barça özke aġır.
➡ Hangi şey seçkin, nadir ve değerliyse onu gerçekleştirmek de hiç kolay değildir.
Kutadgu Bilig
💠 Ata - Baba
🔸 Eski Türkçede "baba, evin reisi" anlamlarında kullanılır. Eski Türkçe bir kelime olan "ata" sözcüğü günümüzde Anadolu'da varlığını sürdürür. Günümüzde kullanılan fert isminin anlamı genişler ve aile büyükleri anlamlarını da zamanla kazanır.
➡ Eştip ata anângnıg sawlarını qadırma / neng qut bulup küwezlik qılnıp yana quturma
➡ Annenin babanın sözünü işittiğinde öğütlerini geri çevirme / Zenginliğe ve başarıya ulaştığında küstahlık yapma, kendine hakim ol ve haddini bil.
Divanü Lügati't Türk
💠 Ana - Anne
🔸 Bu kelime günümüzde de varlığını sürdürür ve "ana, anne" anlamına gelir. "Ana" kelimesi dışında Eski Türkçede kullanılan "ög" kelimesi de aynı anlamda kullanılır.
🔸 Bugün de "öksüz" isme yokluk anlamı kazandıran ek getirilerek "annesi olmayan, annesiz" manasında kullanılır. Kaşgarlı Mahmud, Divanü Lügati't Türk adlı eserinde bu kavramdan bahseder.
➡ Men ogulnı anâsınga tapçurdum
➡ Ben, çocuğu anasına bıraktım. [teslim ettim]
Divanü Lügati't Türk
💠 Aba, apa – Abla, teyze
🔸 Bütün Türk lehçelerinde görülen bu kelime anlam olarak değişik gösterir. Bazı lehçelerce "abla" anlamında gelirken bazı lehçelerde karşılığı "teyze" anlamındadır.
🔸 Kaşgarlı Mahmud, Divanü Lügati't Türk adlı eserinde bu kavramdan bahseder ve günümüze ulaşan bir kelime olur.