Sultanların hocası: Ahmet Paşa
Başarılı bir devlet adamı olmasının yanı sıra divan edebiyatının da önemli isimlerinden olan Ahmet Paşa, Osmanlı bürokrasisinin öne çıkan isimlerindendir. Kaside formunda şiirler yazan ilk şair olması ve genç şairlerin gelişmesine sağladığı katkılarla da tanınır. Fatih Sultan Mehmet'in "Sultanların Hocası" unvanını verdiği Ahmet Paşa'yı ve Divanı'nı yakından tanıyalım...
🔸Klasik Türk edebiyatının kurucu isimlerinden biri olan Ahmet Paşa'nın babası II. Murat'ın kazaskerlerinden biri olan Veliyüddin Efendi'ydi. Alim bir kişi olmanın yanında şiirle meşgul olan ve şairleri himaye eden bir şahsiyetti.
🔸 Ahmet Paşa, babasından nispetle "Veliyüddinzade" olarak anılırdı. Doğum yeri ve tarihi tam olarak bilinmemekle beraber 1426 yılı civarlarında Edirne'de doğduğu tahmin edilir.
🔸 İyi bir eğitim alan Ahmed Paşa, Arapça ve Farsçayı iyi derece bilirdi. Öğrenimini tamamladıktan sonra Bursa'da müderrislik, Edirne'de kadılık görevlerinde bulundu ve Fatih Sultan Mehmet tahta geçtikten sonra ona sunduğu şiirlerle sultanın dikkatini çekti.
🔸 Kendisi de divan sahibi bir şair olan Fatih Sultan Mehmet, sanatkarları ve ilim adamlarını himaye etmesiyle bilinirdi. Bundan dolayı Ahmet Paşa'nın başarısını fark ederek ona kazaskerlik görevi verdi. Ardından da sultanların hocası yani "hâce-i sultanî" unvanı ile şereflendirdi.
🔸 Paşa aklı, ince zekası, kılı kırk yaran tabiatı, fikir ve görüşleri ile devlet yönetminde de başarısını gösterdi ve bir süre sonra vezir olarak tayin edildi.
↪ Bu arada Ahmet Paşa'nın İstanbul'un fethinde de Fatih'in yanında yer aldığı, ordunun içerisinde kılı kırk yaran tabiatı sebebiyle kendisine "Sipahi Müftüsü" denildiği bilinirdi.
🔸 Vezirlik görevine getirildikten bir süre sonra sultanın gözündeki değeri ve başarısı birtakım kıskançlıklara sebep oldu. Bazı haset kişilerin, bir saray görevlisine ilgi duyduğuna dair söylenti yayması cezalandırılmasına neden oldu.
🔸 Bu söylentilerden sonra II. Bayezid, Ahmet Paşa'yı görevinden alarak kapıcılar odasına hapsettirdi. Paşa, hapisteyken kendisini affettirmek için Kerem Redifli Kasidesi'ni yazdı. Sultana sunduğu bu şiir sonucunda hapisten kurtulup 30 akçe yevmiye ile Bursa'ya gönderildi ve hayatının sonuna kadar da burada yaşadı.
🔸 Bursa'da Orhangazi, Muradiye gibi medreselerde "mütevellilik" görevlerinde bulundu. Fatih'in ölümünden sonra II. Bayezid'in tahta geçmesiyle kendisine sancak beyliği görevi verildi ve ömrünün sonuna kadar bu görevi sürdürdü.
🔸 Vav TV'de yayınlanan "Divan" programında bu hafta Dr. Esma Şahin Öztaş, Türk edebiyatının önemli isimlerinden Aşık Paşa'yı ve Divanı'nı anlattı:
"Ahmet Paşa, Bursa'da bulunduğu süre içerisinde buradaki evinde edebi meclisler düzenlemiş. Çok sayıda şairle bir araya gelerek edebiyat sohbetleri yapmıştır." diyen Öztaş, bu durumun yeni yetişmekte olan şairlerin şiirlerini okuyarak kendilerini takdim etme fırsatı bulmalarını sağladığını söyledi.
