Gelibolulu Mustafa Ali Divanı'ndan en güzel beyitler
16. yüzyılın en meşhur tarihçilerinden biri olan Gelibolulu Mustafa Ali, tezkirelerde adına sıklıkla rastlandığı üzere aynı zamanda iyi bir şairdi. Yaşamı boyunca farklı alanlarda pek çok eser meydana getirdi. Şair kimliğiyle ön plana çıkmayan Ali, şiirlerinde sosyal konulara ve toplumsal aksaklıklara da değindi. Kimsenin söylemeye cesaret edemediği söz ve deyişleri kullanması onu çağdaşları arasında farklı bir konuma taşıyordu. Peki, Gelibolulu Mustafa Ali kimdir, edebi kişiliği nasıldır? Divanı'nda ne tarz şiirler yer almaktadır? İşte hayatı ile birlikte Gelibolulu Ali'den en güzel beyitler...
👀Kısaca tanıyalım
📌Çok yönlü şahsiyetlerden biri olan Gelibolulu Mustafa Ali, tarihçi, şair ve birçok farklı alanda eser veren Osmanlı müellifiydi. 1541'de Gelibolu'da doğan müellifin asıl adı Mustafa'ydı. Çok erken yaşlarda eğitim hayatına hocası Sururi öncülüğünde başladı.Şiire başlamasında da hocası Surûrî'nin etkisi büyüktü. İlk şiirlerini "Çeşmî" mahlasıyla yazdı sonraları ise "Âlî" mahlasını kullandı.
📚Gelibolulu Mustafa Ali'nin edebi kişiliği
📌Türk Edebiyatı tarihinin en üretken şahsiyetlerinden biri olan Gelibolulu Mustafa Ali'nin, bugüne kadar daha çok tarihçiliği üzerinde durulmuş ve edebi yönü fazlaca işlenmemiştir. Fakat edebî şahsiyetini değerlendirmenin tarimiz açısından da önemi büyüktür. Şairin edebi kişiliğine dair birincil kaynaklar tezkirelerdir. Kendi sanatını yorumlaması da onu çağdaşlarından ayıran farklı bir noktadır.
📌Çağdaşları Ali'nin şiirlerini beğendiklerini ayrıntılı biçimlerde tezkirelerde tarif etmiştir. Yabancı araştırmacıların da dikkatini çeken Ali, Hammer'ın da tarafından da değerlendirilmiş ve dönemin önde gelen düşünürlerinden biri olarak takdim edilmiştir.
Hammer, meslektaşı sayılabilecek Gelibolulu Mustafa Ali'yi şu şekilde tanımlamıştır:
"Ali, Osmanlı fikir tarihinde en büyük tarihçilerden biri olup, görüşlerinin bağımsızlığı ve samimiliği bakımından en ön planda gelmektedir. Tarihinde gerçi olayların zamanı bakımından bazı yanılmalar varsa da daima yüksek kültürle beslenmiş, yüksek bir tenkit fikriyle yazı yazmıştır... Türkçe ve Farsça lirik şiirler yazmıştır. Şiirlerinde romantik ve mistik bir hava da vardır. Osmanlı tarihçilerinin en doğru sözlülerinden biri olan Alḭ, devrinin birinci sınıf bir fikir adamı olarak kalmıştır."
Edebiyatımızdaki önemi ve çağdaşlarından ayrılan özelliği nedir?
📌Duygu ve düşüncelerini çok rahat ifade eden, şiirlerinde sosyal konulara da yer veren Ali, Divanıʾndan mecmualara geçen bazı şiirleri harici edebi vasfıyla fazla ön plana çıkmamıştır. Şiirleri nesirlerinin gölgesinde kalmıştır. Fakat divan edebiyatında sosyal konulu içerikleri en fazla işleyen şairler arasında yer alır. Toplumsal aksaklıkları dile getirdiği şiirleriyle, bozulan sistemin bir habercisi olmuştur. Çağdaşlarının cesaret edemediği alışılmamış söz ve deyişleri kullanmıştır.
"Pür olup bûy-ı vefâ ile meşâm-ı bülbül
Gonçeler buldı emârât-ı bahâr ile bahâ"
Buy-ı vefa: Vefa kokusu
Meşam: Burun
Baha: Güzellik, zarafet
Bülbülün burnu vefa kokusu ile dolunca goncalar güzellik ile bahardan izler buldu.
