Hayali Bey Divanı'ndan alıntılar
Divan edebiyatının büyük şairlerinden olan Hayali Bey, şiirlerinde özenerek kurduğu dili ve olayları anlatış biçimi ile döneminde öne çıkan bir şair olmuştur. Zahidane bir hayat benimseyerek dünyaya önem vermeyen Hayali'nin en güzel şiirlerini sizler için derledik. Hayali Bey kimdir? Hayali Bey eserleri, şiirleri, divanı, alıntılar…
"Fakr kûyun devlet-i dehre Hayâlî vermedi
Böyle kullanmak gerek âlemde istiğnâ yüzün"
Hayâlî
Günümüz Türkçesiyle
"Hayâlî fakirliği saltanata değişmez
Allah'tan başka kimseyte minnet etmemek bu dünyaya ait bir haslettir."
Ali Emîrî Efendi Divanından Alıntılar
📌 Hayali Bey hayatı
◾ Vardar Yenicesi'nde doğdu.
◾ Asıl adı Mehmed, lakabı Bekâr Memi'dir.
◾ Bir şiirinde Şah Bayezid'in dergâhını mesken tuttuğundan bahsettiğine göre, Hayâlî'nin İstanbul'a II. Bayezid'in saltanat yıllarında ve 1512'den önceki bir tarihte gelmiş olması gerekir.
◾ 1522 yılında Kanûnî ile birlikte Rodos Seferi'ne katılmıştır.
◾ Şairin Rodos'un fethi münasebetiyle Kanûnî'ye bir de kaside sunduğu bilinmektedir.
"Çekti Hayâlî sînede her dâğa bir elif
Kat eyledi menâzil-i aşkı konak konak"
Hayâlî
Günümüz Türkçesiyle
Hayâlî göğsündeki her dağa bir elif çekti
Aşk yolunu konak konak kat etti.
Necâtî Bey Divanından alıntılar
📌 Hayali Bey kimdir?
◾ İstanbul'a geldikten sonra Hayâlî'nin hayatında yeni bir dönem başladı.
◾ Bir yandan kendini yetiştirirken diğer yandan söylediği güzel şiirler onun adını etrafa yaymaktaydı. K
◾ abiliyetiyle Defterdar İskender Çelebi'nin dikkatini çeken Hayâlî daha sonra da Sadrazam İbrâhim Paşa'nın teveccühünü kazandı ve çok geçmeden Kanûnî'nin musâhipleri arasında yer aldı.
◾ Padişaha birbiri ardınca sunduğu gazel ve kasideler karşılığında gördüğü ihsanları tezkire sahipleri parlak sözlerle anlatırlar.
◾ Kendisine önce ulûfe, daha sonra timar ve zeâmet verilmiştir.
"Cihân-ârâ cihân içindedir arayı bilmezler
O mâhiler ki deryâ içre deryâyı bilmezler"
Hayâlî
Günümüz Türkçesiyle
Dünyayı süsleyen dünyanın içindedir onu aramayı bilmezler
Balıklar ki deniz içinde denizi bilmezler
Divan edebiyatından beyitler ve anlamları
📌 Son yılları
◾ Hayatının son yıllarına dair fazla bilgi bulunmayan Hayâlî Bey Edirne'de öldü.
◾ Kabri, Uzunkaldırım Mezarlığı'na karşı dedelerinden kalma Vize Çelebi Mescidi avlusu önünde, kendi yaptırdığı Lüleli Çeşme'nin sol tarafında pencere yanında bulunmaktadır (Hayâlî Bey Dîvânı, nâşirin girişi, s. XI).
◾ Hakkında düşürülen vefat tarihlerinden en güzeli Arşî'nin: "Sözü dilde, hayâli gözde kaldı" mısraıdır.
◾ Tezkiresinde Hayâlî'nin güzel bir ruh tahlilini yapan Âşık Çelebi'nin ifadesine göre şair yaratılış olarak dünya malına, giyim kuşama değer vermeyen, gördüğü iltifatlara ve itibara rağmen kibirlenmeyen bir kişiydi.
◾ Hoşgörülü ve dost canlısı olup kendisine hiciv yazılmadıkça başkalarını hicvetmezdi.
"Bir şey mi var cihânda mahlûk-ı Hak değil
İnkârına tekellüm eden dil dudak değil"
Hayâlî
Günümüz Türkçesiyle
Dünyada Allah'ın yaratmadığı bir şey mi var
Onun yarattıklarını inkâr eden dil dudak değil
Mana ustası Şeyh Galib'ten inci değerinde beyitler
◾ Hayâlî'nin tek eseri divanıdır.
◾ Hayâlî, kuvvetli bir tahsil görmemesine rağmen güçlü şairlik yeteneğinin yardımı ile önce burada, daha sonra da İstanbul'daki edebiyat mahfillerinde kendini yetiştirdi.
"Yeridir deyu yerinde yeri terk eyler isen
Gökler el üzre tutarlar seni mânend-i semâ"
Hayâlî
Günümüz Türkçesiyle
Yeridir diye zamanında dünyayı terk eder isen
Gökler seni semanın üzerinde tutarlar
Bir şair olarak III. Murad'ın portresi
◾ Canlı ve kuvvetli bir üslûpla yazılmış kasideleri de olan Hayâlî'nin asıl şahsiyetini yansıtan şiirleri gazelleridir.
◾ Şiirlerindeki bazı imlâ ve söyleyiş kusurlarını Âşık Çelebi'nin düzelttiği bilinmektedir.
◾ Fuzûlî'nin, meşhur "Su Kasidesi"ndeki "su" redifini Hayâlî'den almış olması kuvvetle muhtemeldir (Köprülü, Edebiyat Araştırmaları II, s. 558).
