Herman Melville’in yolu neden İstanbul'a düştü?

Dünya edebiyatının en önemli eserlerinden kabul edilen Moby Dick isimli romanın yazarı Amerikalı Herman Melville, 1819 yılında New York'ta dünyaya gelir. Babası, ardında yüklü bir miktarda borç bırakarak öldüğü için çok erken yaştan itibaren çeşitli işlerde çalışır. Önce Liverpool'a giden bir gemide, sonra balina avına çıkan bir gemide görev alır.

Zorlu koşullara dayanamayıp birkaç arkadaşıyla gemiyi terk eder ve bir süre Typee yerlileri arasında yaşar. Otuz yaşlarında Amerika'ya döndüğünde, deniz seferlerinden tamamen soğumuştur ama yazacağı kitaplara da birçok malzeme toplamıştır. Başından geçenleri gerçekdışı öğelerle zenginleştirerek anlattığı Typee, Omoo ve tabi ki Moby Dick isimli romanları ülkede epey ses getirir.

Melville, 1856 yılında Avrupa ve Doğu Akdeniz seyahatine çıkar. Bu gezi sırasında tuttuğu günlüğü Journal up thr Straits, October 11, 1856 – May 5, 1857 (Boğazlara Yolculuk) ismiyle 1935 yılında yayımlanır. Bu günlüğün bazı çarpıcı bölümleri, daha sonra Amerika'da basılan ve ticaret tutkusunun yozlaştırıldığı ülkesini anlatan kitabı, Kılık Değiştirmiş Dolandırıcı isimli kitabıyla benzerlikler taşır.

Melville yolculuğu esnasında İstanbul'a da gelir. Liverpool'dan yola çıkan gemisi onu Cebelitarık ve Selanik üzerinden İstanbul'a getirir. Çok fazla kalmaz bu şehirde çünkü nihai hedefi İskenderiye'dir. İlk başta önyargılarla yaklaştığı İstanbul, onu kendine birkaç günde âşık eder.

Köprünün ahşap kemerleri altından fırlayıveren kayıklar, tepecikleri bozulan karıncalar gibi oraya buraya dağılıyorlar. Her tarafta, bir örnek yapıda ve büyüklükte Türk tekneleri, hazırolda duran askerler gibi.