İstiklal Marşı yarışmasında finale kalan şiirler

🔶Türklerde marşlar askeri hayatla paralel olarak eski bir tarihe uzanıyorsa da bugünkü manada marşların ortaya çıkması ilk kez 19. yüzyılda İkinci Mahmud'un Yeniçeri ve mehter teşkilatını kaldırıp yerine askeri bandoyu kurmasıyla başladı.

🔶Her padişah tahta çıktığında kendi marşını hazırlatmış ve sultanların tahtta kalma süreleri boyunca devlet marşı olarak kabul edilmişti.

🔶Osmanlı'nın çetin bir mücadele verdiği dönemlerde halka heyecan aşılayacak ve millete kendi gücünü gösterecek bir İstiklal Marşı yazılması gündeme geldi. Milli Mücadele'nin en zorlu dönemlerinde tüm imkansızlıklara rağmen tek yürek olan bir milleti ayakta tutacak manevi bir güce ihtiyaç vardı. Her bir dizesinde bağımsızlığın terennüm edildiği İstiklal Marşı'nın hazırlanması için çalışmalara başlandı.

🔶Genel Kurmay, Milli Eğitim Bakanlığına müracaat ederek "Bu savaşımızın manasını anlatacak, halka ve askere heyecan verecek ve diğer milletlerde bulunan milli marşlara denk olacak bir marş" istedi. Bakanlık bu isteği genelge ile bildirmenin yanında gazeteler ilan vererek " Birinci seçilenin sözlerine 500 ve bestesine 500 lira olmak üzere mükafat" koyarak bir müsabaka açtı.

(x) 🎵Osmanlı padişahlarının marşları

🔶Yarışma, Hakimiyet-i Milliyet gazetesinin 25 Ekim 1920 tarihli manşetlerinde ilan edildi. Yarışma konusunda bilgi verilmek üzere şairlere mektup, okullara da genelge gönderildi.

🔶 Yarışma için belirlenen son katılım tarihi 23 Aralık 1920'ydi. Bu tarihe kadar yarışmaya 700'den fazla eser katıldı.

🔶İstiklal duygusunun en iyi şekilde yansıtılacağı bir eser aranıyordu. Fakat gönderilen 700'ün üzerindeki metinden heyecan uyandıracak bir şiire rastlanmadı. Bunun üzerine dönemin Maarif Vekili Hamdullah Suphi Mehmet Akif'e 5 Şubat 1921 tarihli bir mektup yazarak İstiklal Marşı yazması hususunda ikna etmeye çalıştı.

"Pek aziz ve muhterem efendim, İstiklâl Marşı için açılan yarışmaya katılmamanızdaki sebebin giderilmesi için pek çok tedbirler vardır. Amacımıza ulaşmamız için yüce üstat kişiliğinizin istenen şiiri yazması, son çare olarak kalmıştır. Asaletli endişenizin gerektirdiği ne varsa hepsini yaparız. Memleketi bu etkili telkin ve heyecanlandırma vasıtasından mahrum bırakmamanızı rica ve bu vesile ile en derin hürmet ve muhabbetimi arz ve tekrar ederim efendim."

(x)🔎Hamdullah Suphi Tanrı: Edebiyatçı, yazar, öğretmen, milletvekili, siyasetçidir. Kurtuluş Savaşı ve Cumhuriyet'in ilk yıllarında TBMM'de yaptığı coşkulu konuşmaları nedeniyle "Millî Hatip" ve "Cumhuriyet Hatibi" olarak tanınan bir siyaset adamı ve yazardır.

(x)Çok yönlü bir şair portresi: Mehmet Akif Ersoy

🔶Kalbi vatan sevgisiyle dolan şair bu şiiri yazmak istiyor fakat ödülü kabul etmek istemiyordu.

🔶"Ben mebusum, müsabakaya iştirak etmem, ayrıca yazarım." diyerek yazmayı kabul ederek ödülü almayacağını söyledi. Bunun üzerine Hasan Basri Bey, yarışma koşullarının şairin istediği gibi düzenleneceğini, ikramiyeyi ise bir hayır kurumuna vereceklerini söyleyerek Mehmet Akif'i İstiklal Marşı'nı yazmaya ikna etti.

(x)🔎Hasan Basri Çantay: Kur'ân-ı Hakîm ve Meâl-i Kerîm adlı Kur'an tercümesiyle tanınan son devir din âlimi.

🔶Mehmet Âkif, o dönem yaşadığı Tacettin Dergâhı'nda, "ödülü almayacağı" şartıyla bir şiiri yazmayı kabul etti.

(x)Mehmet Âkif'in İstiklâl Marşı'nı yazdığı mekân

📌Yaşar Çağbayır, Bayrak Mücadelemiz ve İstiklal Marşı, isimli eserinde Hasan Basri Çantay ile Akif'in İstiklal Marşı'nı nasıl kaleme aldığı hakkında aralarında geçen diyaloğa şu şekilde yer verir:

(x)İstiklal Marşı nasıl yazıldı?

(x) 🔎Yaşar Çağbayır: Araştırmacı, emekli Türk Dili ve Edebiyatı ve Türkçe öğretmeni, Millî Mücadele'de Mehmet Âkif, Millî Şair Mehmet Âkif Ersoy eseriyle tanınan yazardır.

"Meclis'te Âkif'le yan yana oturuyoruz. Çantamdan bir kâğıt parçası çıkardım. Ciddi ve düşünceli bir tavır ile sıranın üstüne kapandım, güya bir şey yazmaya hazırlanmıştım.

Üstat ile konuşuyoruz:
- Neye düşünüyorsun, Basri?
- Mani olma, işim var!
- Peki. Bir şey mi yazacaksın?
- Evet.
- Ben mani olacaksam kalkayım.
- Hayır, hiç olmazsa ilhamından ruhuma bir şey sıçrar!
- Anlamadım.
- Şiir yazacağım da.
- Ne şiiri?
- Ne şiiri olacak? İstiklâl şiiri! Artık onu yazmak bize düştü!
- Gelen şiirler ne olmuş?
- Beğenilmemiş.
- Ya! - Üstat, bu marşı biz yazacağız!
- Yazalım, amma şartları berbat!
- Hayır, şartlar filan yok. Siz yazarsanız müsabaka (yarışma) şekli kalkacak.
- Olmaz, kaldırılmaz, ilân edildi.
- Canım, vekâlet (Bakanlık) buna bir şekil bulacak. Sizin marşınız yine resmen Meclis'te kabul edilecek, güneş varken yıldızı kim arar!
- Peki bir de ikramiye vardı?
- Tabii alacaksınız!
- Vallahi almam!
- Yahu lâtife ediyorum, onu da bir hayır müessesesine (kurumuna) veririz.
Siz bunları düşünmeyin. -
Vekâlet kabul edecek mi ya? -
Ben Hamdullah Suphi Bey'le konuştum. Mutabık kaldık. (anlaştık) Hatta sizin namınıza söz bile verdim!
- Söz mü verdiniz, söz mü verdiniz?
- Evet!
- Peki ne yapacağız?
- Yazacağız! Tekrar tekrar "Söz verdin mi?" diye sorduktan ve benden kati cevapları aldıktan sonra elimdeki kâğıda sarıldı, kalemini eline aldı...

Âkif iki gün tam bir istiğrak (kendinden geçme) hâlindeydi. Evde, sokakta, camide, Meclis'te, uyurken, yürürken, yemek yerken hep İstiklâl Marşı'nı yazmakla meşgul oldu. Bu konuda Konya mebusu Hafız Bekir Efendi, Cemal Kutay'a: "Âkif, bir gece birden uyanır, kâğıt arar, bulamayınca kurşun kalemiyle yer yatağının sağındaki duvara marşın "Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım" mısrasıyla başlayan kıtasını yazar."

📌Yarışmaya katılan eserler Maarif Vekaleti'ne gelmeye başladı.

📌Finale kalan 6 şiir meclise sunuldu. Bu şiirlerin çok da iç açıcı olmadığı herkes tarafından kabul görmüştü.

"Millet aşkı, din aşkı, vatan aşkı uyansın
Yurdumuza göz dikenler al kanlara boyansın
Ya ben ya onlar diyen silahına dayansın

Türk oğludur bu millet
Türkündür bu memleket
Türk oğludur bu millet
Türkündür bu memleket

Düşman gözü tutamaz yanar dağlar başını
Bağrımızda saklarız vatanın her taşını
Yurdumuza yan bakan döker gözün yaşını

Türk oğludur bu millet
Türkündür bu memleket
Türk oğludur bu millet
Türkündür bu memleket

Can veririz her zaman hürriyet yoluna
Ya gazi, ya şehitlik ne devlettir kuluna
Ata emanet etmiş namusunu oğluna

Bize Türk oğlu derler
Hep bizimdir bu yerler"

(As mahlaslı bir Ankaralı)