Arama
Klasik Türk şiirinde II. Abdülhamid'e yazılan medhiyeler
Şiirimiz tarih, edebi köklere dayanan bir geleneğe sahiptir. Tarihin alim, şair ve hakim olarak kaydettiği pek çok farklı vasıftaki meşhur şahsiyetin adları klasik Türk şiirinde sık sık geçer. Şiirlerde methedilen şahsiyetler, güzellik, adalet, iyilik, edep gibi sıfatlarla; o konuda meşhur ve maruf olmuş şahsiyetlere benzetilir. Şairler II. Abdülhamid'i; peygamberler, tarihi şahsiyetler, din büyükleri ile efsanevî kahramanlarla mukayese ederek onun; şahsını, icraatlarını ve saltanatını yüceltmişlerdir. Bu şiirlerden bazı kesitleri sizinle paylaşıyoruz.
🔸 Musa Kâzım Paşa bu beyitinde, tufan hadisesinden bahseder. Hz. Nuh'un (AS) inanan insanlara bir tufandan koruduğu gibi; Abdülhamid'in Müslümanların sefinesi bela tufanından çıkardığına değinilir.
🔸 Kur'ân-ı Kerîm'de adı geçen peygamberlerden olan Hz. Nûh (AS), 'Ulü'l-'azm olarak anılan peygamberlerin ilkidir. Kavmine yıllarca nasihatte bulunur, üç oğlu ve onların eşleri dışında yanında kimse olmayınca vahiy üzerine bir gemi yapmaya başlar; geminin yapıldıktan sonra ise kendisine inananları da yanına alarak büyük tufandan kurtulur.
Simāt-ı cudını hān-ı celìlu'l-lāha beñzetmiş
Sehāvetle Hudāya çünki İbrāhìm Halìl oldı
🔸🔸🔸
Cömertlik ve geniş sofrasıyla
El açıklığıyla Halil ibrahim'e benzer
Emîrî
Emiri Kimdir?
Diyarbakır'da doğar. Şair Sâim Seyyid Mehmed Emîrî Çelebi'nin torunlarından Seyyid Mehmed Şerif Efendi'nin oğludur. İlk tahsilini Diyarbakır'da Sülûkiyye Medresesi'nde yapar. Amcası Fethullah Feyzi Efendi'den de Farsça dersleri alır. Daha sonra dayılarının yanına giderek Ahmed Hilmi Efendi ve farklı müderrislerden farklı alanlarda dersler de alır. Arapça ve Farsça'sını ilerletirken eski tarz şiirler yazmaya başlar.
Müsevvidlik, vergi müdürlüğü, başkatiplik, muhasebecilik ve müfettişlik yapar. 1908'de II. Meşrutiyet'in ilânından sonra kendi isteği ile emekli olur. Emekliye ayrıldıktan sonra farklı kurullarda encümenlik yapar. Başbakanlık Osmanlı Arşivi Dairesi Tasnif Komisyonu'nun başında bulunduğu sırada da kendi adına "Ali Emîrî Tasnifi"ni meydana getirir. 23 Ocak 1924'te vefat eder, mezarı Fâtih Camii içerisindedir.
🔸 Emiri'nin beyitinde II. Abdülhamid'e yazılan medhiyede padişahın, özellikle cömertlik ve sofrasının genişliği hususunda, Halil İbrahim'e yani Hz. İbrahim'e (AS) benzetildiğini görürüz.
🔸 'Ulü'l-'azm ve şeriat, yani kitap sahibi peygamberlerden olan Hz. İbrahim (AS), Âzer'in oğlu ve Hz. Muhammed (AS)'ın büyük atasıdır. Hz. İbrahim'in (AS) babası, put yapıp satmakla geçinir ve Nemrud'un veziri konumundadır. Hz. İbrahim (AS), cömertliği, misafirperverliği ve Nemrud ile olan mücadeleleri ile tanınır. Edebiyatta ve özellikle klasik şiirde, Hz. İbrahim'in (AS) hemen hemen bütün yönleri ele alınır. Ateşe atılışından, misafirperverliğinden ve Halîlullah sıfatından çokça söz edilir.
Yed-i beyzâ-yı devâsâzına Lokmân hayrân
Hasta-yı ye´se verir luùf u hümâyûnu şifâ
🔸🔸🔸
Hz. Musa'nın beyaz eli gibi dertlilere deva
Ümitsiz hastalara ise şifa verir.
Emîrî
🔸 Medhiye incelendiğinde, Hz. Mûsâ'nın (AS) mucizelerinden bahsedilerek II. Abdülhamid'in övüldüğüne dair manzumeler görürüz. Abdülhamid, Hz. Mûsâ (AS) gibi hastalara deva bulan bir yed-i beyzâ'ya sahiptir. Böylece ümitsizlik hastalarına şifa verir.
🔸 Hz. Musa (AS), Benî İsrail peygamberleri ve kendisine dört büyük kitaptan birisi olan "Tevrat" gönderilen peygamberdir. Firavun ile mücadelelesi Kur'ân-ı Kerîm başta olmak üzere farklı kaynaklarda anlatılan Hz. Mûsâ (AS), Yahudilerde en üstün peygamber sayılmaktadır.
🔸 Çeşitli mucizeleri ile edebiyatta ismi geçen Hz. Mûsâ (AS), Klasik şiirde daha çok "Yed-i beyzâ"sı, Tûr-ı Sînâ'da Allah'la konuşması, âsâsı, Kızıldeniz'i yararak geçmesi ve Firavun'u suda boğması gibi hadiseleriyle ele alınır.