Ruhun lisanı: Şiir
Şiir, duygu ve düşüncelerin ortak bir birikimden süzülerek oluşturduğu anlamlı sözlerdir. İnsanın ruhundan gelenleri ifade etme şeklidir. Öyle ki edebiyatımızda şiir, "lisan-ı ruh" olarak tanımlanır. Gönlümüzün emrinde ve ruhumuzun dili mahiyetinde olan şiir sanatını yakından inceleyelim.
Önceki Resimler için Tıklayınız
✒ Sözün güzelliği ve kuvveti üzerine bir şiirinde Nabi şöyle der:
Söz odur 'âleme senden kala bir darb-ı mesel
Söz odur ki, dünyaya meşhur bir söz kalsın senden.
Günümüz Türkçesiyle
(Atasözü haline gelmiş sözler söylüyorsan işte söz odur.
O hale getirmişsen sözü gerçek söz odur.)
Nabi
📌 Darb-ı Mesel ne demek?
Atasözü
🔹 Nabi'nin dediği gibi, bir şairin şiirinde yani sözünde "darb-ı mesel" kullanmasında elbette sakınca yoktur. Ancak asıl güzel söz, şairden insanlığa darb-ı mesel kalacak olan sözdür.
✒ "Sözün güzelidir şiir"
◽ Vav TV'de yayınlanan İki Mısra Arası programına konuk olan Prof. Dr. Nihat Öztoprak şiiri şu cümlelerle tanımlar:
"Sözün ebedi olması ve nesilden nesile aktarılan söz haline gelebilmesi için edebi olması lazım. Birtakım ölçülerle yazılmış olması lazım ve zaten şiir böyle ortaya çıkmış. Günlük hayatta konuşuyoruz, anlaşıyoruz. Her şeyde aracımız söz. Sözün de normali, anormali ve güzeli var. İşte sözün güzeline biz şiir diyoruz. Birtakım ölçü, formlarla güzelleştirmeye çalıştığımız söze, şiir diyoruz."
Kelime köklerinden duyguların izine
🔹 Şiir, tarihteki en eski edebi türlerden biridir. İnsanların duygu, düşünce ve hayallerini aktarmasında etkili bir araçtır. Öyle ki birey bazen kimseye söyleyemediği şeyleri, kalem ile kağıda döker. Ruhunun derinliklerinde kalan cümleleri mısralarla anlatır.
✒ "Şiir, ruhun lisanıdır"
◽ Nihat Öztoprak şiir dilini,
"Toplumumuzda şiir, lisan-ı ruh olarak biliniyor. Günlük hayatımızda konuşmalar yapıyoruz. Onlar bizim aklımızın kontrolünde söylediğimiz sözler. Şiir ise ruhun lisanı halinde, gönlümüzün emrinde çalışıyor. İnsan hem beden hem ruhtan müteşekkil bir varlık olduğu için ruhumuzun dili mahiyetindedir şiir." sözleri ile açıklar.
📌 Lisan-ı ruh ne demek?
Ruhun dili.
🔹 Duyguların, tecrübelerin süzülerek meydana getirdiği mısralar, ortaya şiiri çıkarır. Aslında şiir, biz farkında olmasak da hayatın her yerindedir. Bir bebeğin annesinden dinlediği ninnide, oyun oynayan çocukların dilinde dolanan sözlerdedir.
✒ "Ninniler, anne şiirleridir"
◽ İnsanın doğduğu andan itibaren şiiri hayatına aldığını söyleyen Öztoprak, bu hakikati "Annemiz bize ninni söylüyor. Ninniler, anne şiirleridir. Bir annenin çocuğuna halisane duygularını ifade eden, çocuğunun iyi yetişmesini, uyumasını temenni eden şiirler mahiyetindedir. Çocuğun uyumak için bile olsa ilk duyduğu şey şiirdir" sözleri ile ifade eder.
✒ Ninni nedir?
🔹 Kelime anlamı olarak, "bebeklerin uyumasına yardımcı olmak için söylenen türküye" verilen isim manasına gelir. Genellikle mani türündeki dörtlüklerden oluşan bu sözler anonimdir.
🔹 Herkesin bildiği, dilden dile dolaşan ninniler olduğu gibi annelerin o anki ruh hallerine göre uyarladıkları özel ninniler de vardır. En bilinen ninni örneği ise şu şekildedir:
Dandini dandini dastana
Danalar girmiş bostana
Kov bostancı danayı
Yemesin lahanayı
