Arama
Şair sultanlar içerisinde divanı olan ilk padişah: Fatih Sultan Mehmet
Çağ açıp çağ kapayan Fatih Sultan Mehmet, üstün başarılı devlet adamlığının yanı sıra, çok yönlü kişiliğinin bir tezahürü olarak güçlü bir şair olma özelliğine de sahipti. "Avni" mahlasıyla şiirler yazan Sultan, aynı zamanda Osmanlı padişahları arasında ilk divan sahibi hükümdardı. Peki cihan hükümdarı Fatih, yazdığı şiirlerde nasıl bir şair portresi ile karşımıza çıkar? İşte Avni mahlasıyla şiirler yazan Fatih Sultan Mehmed'in edebi yönüne dair detaylar...
Kendisi de bir şâir olup Avnî mahlasını kullanan Fatih Sultan Mehmed, şâir sultanlar içerisinde divanı olan ilk Osmanlı padişahıdır. Çocukluğundan itibaren bir ilim, şiir ve sanat muhitinde yetişmiş ve bu ilgisini hayatının sonuna kadar sürdürmüştür. Fatih Sultan Mehmed, babası II. Murad'ın sarayında devrin birçok şâirlerinin toplandığını görmüştür. Kısacası, edebiyat ve şiir zevki içinde yetişmiş Fatih'in şiirle haşır neşir olması çocukluktan itibaren başlamıştır. Fatih, çocukluktan gelen sanata olan ilgi ve zevkini, ilerleyen yaşlarda şiir yazarak ve sanatçıları himayesine alarak göstermiştir. Öyle ki alim ve şâirlerle sohbet toplantıları, II. Mehmed döneminde haftada iki gün yapılmıştır.
Fatih'in şiirlerinde önemli bir harp adamı olması ile tezata düşen hassas bir ruhun izleri görülür. Devrinin önemli şairlerine taş çıkartacak derecede şiir bilgisi olan Fatih'in şiirlerinde kuvvetli bir lirizm ve ahenk göze çarpar. Fatih bilim ve sanat'ın her dalını seven âlim ve sanatkârları himaye eden, musikiye ve şiire ve güzel sanatlara düşkün bir padişahtır. Bu sebeple devrindeki sanatçıların en önemli hamilerinden biridir. Devrinde 185 şâirin maiyetinde bulunduğu, otuz kadarının da ayda bir akçelik maaşa bağlandığı Latifî ve Kınalızâde tezkirelerinde bildirilmektedir.
Fatih'in şiirlerinin toplandığı eseri, bir divandan çok içerisinde gazellerin bulunduğu bir divançe niteliğindedir. Fatih Sultan Mehmed klâsik tarife uygun, yani başında Allah, Peygamber ve din büyükleri hakkında kasideler, medhiyeler bulunan, sonra alfabenin her harfine uygun kafiyelerde birçok gazelleri ihtiva eden tam bir divan vücuda getirmemiştir. Buna rağmen onun, devrine göre iyi bir şâir olduğunu bu divançedeki şiirler açıkça ortaya koymaktadır.
Avni Divanı'nın elimizde olan tek nüshasını ilk kez Ali Emiri bulmuş ve kamuoyuna tanıtmıştır. Bu küçük divanın üzerinde ise Muhammed Nur Doğan bir çalışma yapmış ve günümüz harfleri ile Kültür Bakanlığı yayınları arasında bastırmıştır. Avni Divanı'nı hazırlayan Muhammet Nur Doğan, Divan'ın başında onun şairliği ile ilgili şu tespitte bulunmaktadır:
"Gerek devrinin büyük şairleri ve gerekse bütün bir klasik Türk edebiyatı şairler kadrosu içerisinde yapılacak ciddi araştırmaya dayalı bir mukayese sonucu, Şair Avni'nin, hiç de telaffuz edildiği gibi "orta derecede bir şair" olmayıp; aksine, hayal ve bilgi açısından çok yönlülük özelliği taşıyan üslubu göz önünde bulundurulacak olursa, emsallerinden geri kalmayan, birinci sınıf sanatkarlar arasında sayılabileceği söylenilebilir."
Fatih Sultan Mehmet'in 20 unutulmaz sözü
Fatih'in bazı şiirlerini ilk defa derli toplu bir şekilde yayımlayan kişi ise Alman şarkiyatçı ve Türkolog Dr. Georg Jacob'dur. Jacob Fatih'in şiirlerinin büyük bölümünü Upsala Krallık Üniversitesi Kütüphanesi'ndeki bir elyazması mecmuadan kopya edip bir kısmını da bazı tezkire ve tarihlerden alarak 1904 yılında Berlin'de bastırmıştır.