Yahya Kemal çevresinde toplanan edebi okul: Dergah dergisi
Dergah, Yahya Kemal'in fikir, görüş, zevk ve estetik anlayışı doğrultusunda çıkan kültür, sanat ve edebiyat dergisiydi. İçerikte yerli ve milli kaynakların yaşatılması hususunda birçok çalışma yapıldı; döneminde bir okul görevi gördü. Dergah yazarları bilhassa 1920'lerde çeşitli neşir faaliyetleriyle Türkiye'de de yayılan ve taraftar bulan pozitivizm ve materyalizme karşı sergiledikleri tutumla dikkatleri üzerilerine çektiler. Peki, edebiyatımıza yeni bir bakış açısı getirmeye çalışan Dergah dergisi yazarlarının düşünceleri nelerdi?
📚Mütareke ve Millî Mücadele döneminin en önemli, en seviyeli fikir ve edebiyat anlayışını temsil eden Dergâh'ta imzaları görülen seksenin üzerinde şair, hikâyeci, ilim adamı, yazar ve mütercim vardı.
Âdeta bir okul niteliği taşıyan derginin yazar kadrosunda Yahya Kemal, Ahmet Hâşim, Abdülhak Şinasi, Yakup Kadri, Falih Rıfkı, Mustafa Şekip, İsmail Hakkı gibi isimler bulunuyordu.
📚Derginin yazar kadrosu, potivizme doğru kayan edebiyata bir karşı duruş sergilemek amacıyla, mistik yönlerinden ödün vermeden yeni bir sanat anlayışı ortaya koymaya çalıştı.
Özellikle Dârülfünun felsefe müderrisi Mustafa Şekip'in makaleleri, Bergson'dan yaptığı tercümeler ve onun hakkındaki incelemeleri, İsmail Hakkı'nın yazıları, Yakup Kadri'nin "Erenlerin Bağından" başlığı altında yazdığı mensur şiirler ve divan şairlerinden seçilen parçalar, onlar üzerinde yapılan araştırmalarla dergi, modern-mistik bir hüviyet kazandı.
Tarihte toplumu dönüştürme ve kültürel hegemonya aracı olarak mizah dergileri
📚Dergide yayımlanan bu yazılar aracılığıyla; tarihî, mânevî ve kültürel değerlere hakim bir sanat anlayışı savunuldu. Ayrıca Yahya Kemal ile Ahmet Haşim, edebi çizgilerini bu dergide büyük oranda ortaya koydu.
📚Mecmuada Yahya Kemal'in temsil ettiği "şiirde mükemmellik" ile Ahmed Hâşim'in "saf şiir" fikri, yeni Türk şiirinin estetiğini kurmuş ve Ahmet Hamdi Tanpınar daha sonraki yıllarda bu yolu devam ettirmişti.
📚Millî ve ruhî değerlere ön planda yer veren dergide şiir, makale, tenkit yanında edebiyat tarihi, tiyatro, biyografi, dil, mûsiki, felsefe ve mimari konularında da telif ve tercüme olarak birçok yazı yayımlandı.
Göl Saatleri, Ahmet Haşim'in, daha önce gazetelerde çıkan şiirlerini topladığı 1921'de basılan kiabıydı .Ahmed Hâşim'in Göl Saatleri adlı şiir kitabı Dergâh yayınlarının ilk kitabı olarak çıktı.
Garip akımına ilk ciddi eleştiriyi yapan Hisarcılar
Bir diğer önemli edebi ürün ise derginin beyannamesi niteliği taşıyan Yahya Kemal'in Üç Tepe isimli yazısıydı.
📚Derginin ilk sayısının ilk sayfasında Yahya Kemâl'in kaleme aldığı ve adeta derginin çıkış bildirisi olan "Üç Tepe" isimli yazı artık edebiyatın yeni bir kapıya açıldığının habercisiydi. Yahya Kemal yazısında dönemindeki durumu özetledikten sonra edebiyatın şimdiye kadar iki tepeden baktığını söyledi. Bu tepelerden biri Çamlıca'ydı. Çamlıca Tepesi, Tanzimat edebiyatını; Namık Kemal ve arkadaşlarının bakış açısını simgeliyordu.
📚Çamlıca Tepesi'nden Tepebaşı'na geçiş ise Servet-i Fünun dönemini simgeliyordu. Tepebaşı da halktan uzak bir edebi anlayışa işaret ediyordu.
Yahya Kemâl'in işaret ettiği Metristepe artık edebiyatın yönünü, Anadolu'ya çevirdiğinin bir göstergesiydi. Tanpınar bu dönüşü, "Metris Tepe'den bütün vatan ufkuna ve kendi ruhumuza bakacağız." cümlesiyle ifade etti.
Dergah dergisi, milli kültür ve değerlerimizi ortaya çıkarmak ve bu ruhu canlı tutmak amacıyla 42 sayı boyunca edebiyat ve sanatta yeniliği savunarak öncü olmayı başardı.
