Zamir nedir? Zamir özellikleri ve türleri nelerdir? Zamirler konu anlatımı ve örnekleri
İsim olmadığı halde cümlede ismin yerini tutan zamirler, Türkçe dilbilgisinin önemli yapıtaşlarındandır. Peki, bir ismi karşıladığında anlam ifade eden zamirlerin özellikleri nelerdir? Zamir türleri nerelerde karşımıza çıkmaktadır? İşte zamirler çalışma kağıdıyla zamir konu anlatımı ve örnekleri…
1.İsim soyludur.
2.Bir ya da birden fazla ismin yerini tutarlar. Onları öğrenmek için de kullanılırlar.
3.Anlamdan çok görev yönü ağır basar.
4.İsimlerin yerini geçici olarak tutarlar.
5.İsim çekim eklerini (hâl, iyelik, çoğul ekleri) -genellikle- alabilirler.
6.Tekil ve çoğul şekilleri vardır.
7.Dolayısıyla cümlede isim gibi kullanılabilirler.
8.Cümlede tek başlarına görev üstlenebilirler.
9.Birçok sıfat, zamir olarak da kullanılabilir.
Zamirler, isimlerin yerini tutma şekillerine ve yerini tuttukları isimlere göre çeşitlere ayrılırlar:
1.Şahıs zamirleri
2.Dönüşlülük zamiri
3.İşaret zamirleri
4.Belgisiz zamirler
5.Soru zamirleri
6.İlgi zamiri
7.İyelik zamiri
Kişi adlarının yerine kullanılan ben, sen, o, biz, siz, onlar, bunlar gibi kelimelerdir:
- Bunu ancak ben yaparım.
- Yarın onlara da uğrayacağız.
Şahıs zamirlerinin belirtme sıfatlarından olan işaret sıfatları ile karıştırılmamaları gerekir. İşaret sıfatlarından sonra bir isim gelir ve sıfat tamlaması oluşturur. Şahıs zamirleri ise tek başına anlamlıdır.
- O, bu işe ne diyecek dersin? (şahıs zamiri)
- O çocuk seni bu hale getirdi. (işaret sıfatı)
Şahıs zamirleri bazen, vurgu amacıyla, karşıladıkları isimle birlikte kullanılır. Bu durumda yüklem, şahıs bakımından isme değil, zamire uyum sağlar:
Biz izciler; soğuğa, yağmura ve çamura aldırmayız. (yüklemin kişisi 1. çoğul şahıs)
İzciler; soğuğa, yağmura ve çamura aldırmazlar. (yüklemin kişisi 3. çoğul şahıs)
Cümledeki eylemin, özne tarafından bizzat yapıldığını bildiren, vurgulayan zamirdir. Dönüşlülük zamir kendi kelimeyi ve iyelik eki almış halleridir: kendim, kendin, kendisi, kendimiz, kendiniz, kendileri. Dönüşlülük zamiri bazı kaynaklarda şahıs zamiri olarak geçer.
- Ödevlerini kendin yapmalısın.
- Yazarım derdimi kendime, kaderin benle bu derdi ne?
- Yahya Kemal, kendisi için yazılan her yazıya karşı hassastı. - Nihad Sâmi Banarlı
Kendi zamirinden sonra bir isim gelirse kelime grubu isim tamlamasına dönüşür ve kendi, "tamlayan" olur.[
- Ankara'ya kendi arabamla gittim.
Fiilimsi nedir, özellikleri nelerdir?
Varlıkların yerini gösteren zamirlerdir. Türkçedeki başlıca işaret zamirleri "bu, şu, o, bunlar, şunlar, onlar, öteki, beriki, bura, şura, ora, burası, şurası, orası, böylesi, şöylesi ve öylesi'dir:
- Şu, benim kardeşim.
- Orası çok uzak.
- Gel de böylesi ile ortaklık kur!
Genellikle yakındaki varlıklara işaret ederken bu ve bunlar; biraz uzaktaki varlıklara işaret ederken şu ve şunlar; en uzaktaki varlıklara işaret ederken o ve onlar kullanılır:
- Şunu deneyeyim, bu biraz küçük geldi.
O ve onlar zamirleri, insanlar için kullanıldığında "şahıs zamiri", diğer varlıklar için kullanıldığında "işaret zamiri" olarak adlandırılır:
- Ahmet'i soruyorsan, o yarın burada olacak. (şahıs zamiri)
- Onu en alt çekmeceye koy. (işaret zamiri)
NOT: "O" işaret zamiri özel bir ismin yerine kullanılsa dahi küçük yazılır ve ardından gelen ekler kesme işareti ile ayrılmaz:
- İmparator Hirohito'nun ziyaretçileri, ona olan saygılarını göstermek için, öne doğru eğildiler.
İşaret zamirleri belirtili isim tamlamalarında tamlayan veya tamlanan olarak kullanılabilir:
- Bunun sonucuna katlanacaksın. ("bu" tamlayan)
- Öğrencinin böylesi insanı çileden çıkarır. ("böylesi" tamlanan)