6 Şubat Depremi... İzleri hala kalbimizde...
2023 yılında gerçekleşen 6 Şubat Depremleri, ülkemizin en büyük sınavlarından biriydi. Zihnimize kazınan bu acı tarih, binlerce canı bizden kopardı. Geride kalanlar ise kaybedilen canların acısını yaşarken bir yandan da evsiz, yurtsuz kalmanın gerçeğiyle yüzleştiler. Ülkemizin her noktasından ve dünyanın birçok yerinden gelen yardımlarla 11 ilde yaralar sarılmaya çalışıldı.
Klinik Psikolog Ebrar Yılmaz
Kahramanmaraş Depremi Psikolojik Destek Çalışmaları içinde bulunarak Hatay'da 10 gün kaldı. Orada psikolojik araştırmalar yaptı, bölgeyi inceledi. Kahramanmaraş Deprem Projesi kapsamında Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı'nın onayıyla, EMDR Terapi yöntemi uyguladı.
Bir psikolog olarak orayı nasıl gözlemlediniz?
◾ Depremi ilk duyduğumda işe gidiyordum. Aslında o gün de çalıştım, o gün benim için gerçekten çok zordu. Sonrasında hemen gönüllü ağları açılmaya başlamıştı ve ben de başvurumu yapmıştım. Oraya gitmeden önce afet bölgesinde nasıl çalışılacağı ile ilgili saha eğitimi aldık. Benim gittiğim bölge, Hatay'ın Samandağ bölgesiydi, daha denize yakın bir yerdi. Uzman olarak gitmiştim. İlerleyen günlerde bireysel görüşmeler yaptık ama tabi ki ilk dönemde bir terapi gibi bir durum söz konusu olmadı. Psikolojik ilk yardım yapmaya çalıştık aslında. Psikolojik ilk yardım daha çok kişinin anlatmak istediği şeye sadece eşlik ettiğimiz bir yardım türü oluyor, o yüzden daha eşlikçi bir pozisyondaydık. Yardımlaşma çok hat safhadaydı. Demografi çalışması için bütün konteynerları gezdik ve sürekli bir kahve, çay ikramı yapıldı bize. Orada hissettiğim duygu, tarif edemediğim bir duygu.
Çocuklarla zaman geçirdiniz mi?
◾ Evet, çocuklarla oyun grupları yaptık, yakan top oynuyorduk, resim yapma saatleri yapıyorduk. Özellikle oyun saatleri çok önemliydi çünkü çocuklar kendilerini oyunla ifade ederler. Çocuklardan bir tanesi şöyle demişti; "Ben tsunamiden de çok korkuyorum ama bir yandan da canavardan da çok korkuyorum…" Hala eskiden gelen korkuları devam ederken yeni bir korkunun da eklenmesi ve bununla ilgili bir müdahale edemiyor olmak bizim için çok zordu.
Bir yanımla Hataylı hissediyorum kendimi. İki kez Samandağ'a gittim. Bir parçam orada ve sık sık gitmek istiyorum, yakın zamanda da gitmeyi tekrar planlıyorum. Bir yanım sanki oralı gibi artık.
◾ Terapi odasında herhangi bir olay anlatıldığında şahit olma imkanımız yok ama burada gerçekten o dehşeti yaşadım. Yıkımı, sarsılmayı, yası ve yardım etmeyi gözlerimle gördüm. Oradan çok daha büyümüş, ihtiyaçları daha az olan birisi olarak döndüm. Hala ihtiyaç çok, o yüzden enerjimizi ekonomik kullanmamız en başından beri önemliydi. Şimdi de önemli. İlk başta evet bir kahramanlık evremiz oluyor ama bunu sürdürüyor olmak çok önemli. Hala orada ihtiyaç olan bir sürü şey var, bizim desteğimize hatırlamamıza ve hatırlatmamıza da aslında ihtiyaçları var. Çok yakın zamanda gittim, hala tetikleniyorlar bir sarsıntı olduğunda hala gözleri doluyor ya da o günü anlattıklarında hala acıyı deneyimliyorlar. O yüzden unutmayalım ve unutturmayalım.
Bir hanımefendi ve üç çocuğu vardı, onlardan ayrılırken çok zorlanmıştım. Çünkü o ailenin bir parçası gibi hissetmiştim kendimi. Sık sık konteynerıma gelip "çay içtiniz mi dinlendiniz mi?" diye soran biriydi. O aile ile zaman zaman irtibat kuruyorum.
#6Şubat Depremi, ülkemizin en büyük sınavlarından biriydi. Zihnimize kazınan bu acı tarih, binlerce canı bizden kopardı.
— Fikriyat (@fikriyatcom) February 6, 2024
Üstün bir hizmetle bölgede yaraları sarmaya çalışan, insanlar mutlu olsun bir nebze acılarını unutsun diye çabalayan gönüllüler ile depremi konuştuk. pic.twitter.com/LbNAD3E0dk
Klinik Psikolog Esra Dalkılıç
Klinik psikolog Esra Dalkılıç, Hatay'a yardım gönüllüsü olarak giderek çocuk ve ergen yetişkinlere kendi alanında destek verdi ve Kahramanmaraş Depremi Psikolojik Destek çalışmaları içinde bulundu.
◾ İlk zamanlar biz daha çok eğitim meselesine odaklandık, hatta birçok kişiden duymuşuzdur, "oraya yük olacaksanız gitmeyin, gerçekten bir işe yarayacağınızı düşünüyorsanız gidin" diye. Biz aslında yaklaşık 2 ay sonra orada bulunmaya başlamış olduk. Ramazan ayıydı zaten, Nisan ayında oradaydık ve çok fazla şeye şahit olduk. Hissettiğim en büyük duygu çaresizlikti ama kendi hissettiğim çaresizlikle birlikte oradaki insanların ne kadar büyük toparlanma gücüne sahip olduğunu da görmüştüm. Çok fazla köy ziyareti yaptık. Bir amcanın evine girmiştik. "Biz dedik sizin İstanbul'dan nasıl olduğunuzu sormaya, sizinle muhabbet etmeye geldik" dedik. 106 yaşında bir dedeydi. Bize, "dağ dağa kavuşmaz da insan insana kavuşurmuş kızım hakikaten İstanbul'dan bizim halimizi hatırımızı sormaya mı geldiniz?" dedi.
◾ Ramazan ayında oradaydık ve onların halini hatırını sormaya gittiğimizi öğrendiklerinde mükemmel bir vericilikle "size ne ikram edebiliriz, lütfen iftara bize gelin" şeklinde davette bulunuyorlardı. Orada kaldığımız 8-9 günlük süreç boyunca her gün bir aileye misafir olduk. Hakikaten orada yaptığım iftarın tadını ben başka bir yerde hatırlamıyorum. Onlar için de böyleydi.
Deprem bölgesinde gördüklerimiz: Gözden geçirmemiz gerekenler
◾ Hatay'da bir köye gittik, hiç kimsenin evi ayakta kalmamıştı. Bir teyzemiz; "sabah yardım geleceğini biliyoruz ama sabaha kadar üşümememiz gerekiyor, kış vaktiydi biliyorsunuz. Seramız vardı bizim, hiçbir ev ayakta kalmadığı için o seraya bütün köy girdik ve sabaha kadar orada bekledik, birbirimizi ısıttık." Onu dinlediğimde yüzündeki ifadeyi unutamıyorum. Kendi varlığının bir çözüm olabilmiş olması da o kişiyi iyileştiren bir şeydi.
◾ Herkes bizim eşlik etmeye gittiğimizin farkındaydı. Kimisi gelip omzumuza dokunup, "gel kızım ben de sana anlatayım, benim de desteğe ihtiyacım var" derken -ki o grup dediğim gibi daha fazla iyileşebilen grupken- bazı insanlar sadece bizi uzaktan gözleriyle takip etmekle yetinebildiler. Onların da yapabildiği oydu demek ki.
◾ Ruhsal sağlık çalışanları olarak bir travma meselesinde elimizden geleni yapmaya gönüllüyüz. Ama afetin travmaya dönüşmemesi için insanlar olarak öncesinde koruyucu faktörlerle ilgili sorumluluk almak zorundayız ve bu noktada herkesin bireysel çabasının çok kıymetli olduğuna inanıyorum. Biz oradan hediyelerle uğurlandık. İnsanın insana eşlik etmesi için sadece çabası yeterli oluyor hakikaten.
Ali Can Oras
Psikolojik danışmanlık merkezi yöneticisi olan Ali Can Oras, depremi duyduğu ilk anda bir ekip kurarak Hatay, Maraş ve diğer bölgelere psikolojik destekte bulundu. Hala yardım gönüllüsü olarak bölgede faaliyetlerini sürdürmektedir. Marmara Üniversitesi Kimya mezunu olan Ali Can Oras, İşletme yüksek lisansı mevcut ve Halihazırda da psikoloji son sınıf öğrencisi.
◾ 6 Şubat deyince göğsüme bir ağırlık çöküyor. Zor bir sabahtı hepimiz için. Bazı zorluklar çok sonradan anlaşılır ya o gün de öyle oldu. Gece herkes ne olduğunun farkına varmamıştı fakat gün doğunca mesele biraz daha aleni olmuştu, herkes acının boyutunu anlamaya çalışmıştı. Bugün de aynı hüzün aynı ağırlık aynı yerinde...
◾ Alanda çok büyük bir fedakârlık vardı, ilk dakikalardan itibaren herkes bölgeye gitmenin derdine düşmüştü. Biz de benzer kaygılarla hareket ettik hem yardım anlamında hem bölgeye gitmek anlamında. Bölgeye gidenler büyük bir dehşete kapıldılar. Döndüklerinde çok zorlanarak geldiler. Halüsinasyonlar, ağlama krizleri, uykusuzluklar...
◾ Şimdi, öyle bir ortamda tüm yaşadığımız krizleri zorlukları ve sıkıntıları unutmak durumunda kaldık. Hızlıca nasıl destek olabileceğimizin çözümlerini düşündük. Travma sonrası stres bozukluğu ve akut stresi bozukluğu diye iki kavram vardır. İlk etapta yaşanan şey akut stres bozukluğudur. Çok acil olarak stresin insanları zorladığı alandır fakat buna müdahale edebilmek için bile bize yaklaşık 3- 4 haftalık bir süre lazım. Bizim bir uzman olarak oraya giderek insanlara destek olma çabamız, biraz beyhude ve açıkçası kalabalık yapmak olacaktı. O yüzden yaklaşık 3-4 hafta bekledikten sonra ekipler oluşturarak uzman arkadaşlarımızdan ve travma konusunda uzman olan arkadaşlarımızdan ekipler oluşturarak bölgeye gittik. Burada psikososyal destek çadırları açtık. Özellikle çocuklar için gençler için ve yine yetişkin insanlar için elimizden geldiği kadar uzmanlık alanımız çerçevesinde destek olmaya gayret ettik.
