Aral Gölü nasıl kurudu?
Kırk yıl kadar önce bir göl olan Aral, Sovyetler Birliği'nden kalan balıkçı tekneleri ve etrafında gezindiği develeriyle çöl halini aldı. Dünyanın dördüncü büyük gölüyken bu hale gelmesi insanlığı dehşete düşürdü. Adeta deniz olarak anılan Aral, eski haline döneceği günü bekliyor. Peki, Aral Gölü neden kurudu? Sizler için araştırdık...
ARAL GÖLÜ'NE EV SAHİPLİĞİ YAPAN KAZAKİSTAN
🔸 Dünyanın en önemli göllerinden biri olan Aral Gölü'nün bir kısmı Kazakistan sınırları içinde bulunmaktadır. Peki, Kazakistan coğrafi olarak nerede bulunmaktadır gelin buna bir göz atalım.
🔸 Kazakistan; Kırgızistan, Türkmenistan, Özbekistan gibi Türk kökenli cumhuriyetlerinden biridir. Kazakistan Cumhuriyeti'nin bir kısmı Orta Asya'da bulunurken küçük bir bölümü de Doğu Avrupa'da yer almaktadır.
🔸 Türk - Kazak ilişkileri günümüzde oldukça ilerlemiş durumdadır. Bunun bir sonucu olarak da bu güzide ülke, TÜRKSOY ve Türk Devleri Teşkilatı'nın bir üyesi olmuştur.
*TÜRKSOY
6 kurucu, 8 gözlem ülkesi bulunan TÜRKSOY, Türk dünyasının ortak amaç ve hedefleri doğrultusunda hizmet veren bir teşkilattır.
*Türk Devletleri Teşkilatı
Türk Devletleri Teşkilatı; Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkiye'nin üye; Macaristan, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ve Türkmenistan'ın gözlemci statüsünde yer aldığı Türk devletlerinden oluşan bir uluslararası kuruluştur.
ARAL GÖLÜ'NE EV SAHİPLİĞİ YAPAN ÖZBEKİSTAN
🔸 Aral Gölü, yedi bağımsız Türk devletlerinden olan Özbekistan topraklarına da sınırı bulunmaktadır. Bu güzide gölün her ne kadar varlığı korunmaya çalışılsa da Özbekistan'ın uyguladığı tarımsal faaliyetler Aral Gölü'ne çok fazla zarar vermiştir.
🔸 1960'lı yıllardan Sovyetler Birliği pamuk rekoltesini artırmak için Aral Gölü'nün suyu düzensiz bir şekilde kullanılmıştır. Plansız sulama projeleri gölün kurumasında büyük bir rol oynamıştır. Ancak şu Özbek atasözü göz ardı edilmiştir:
"Hayat ancak suyun olduğu yerde vardır."
*Rekolte ne demek?
Tarımda bir yılda elde edilen herhangi bir ürünün toplamı manasına gelir. Yukarda ise "tarımsal faaliyetin bir parçası olan pamuk gelirinin artması için" kullanılmıştır.
DÜNYANIN EN BÜYÜK DÖRDÜNCÜ GÖLÜ
🔸 Özbekistan ve Kazakistan arasında yer alan Aral Gölü, zamanında dünyanın en büyük dördüncü gölüdür. 68 bin kilometre karelik bir alanı kaplamaktadır. Yani bu, dünya üzerinde bulunan pek çok ülkeden daha geniş bir alan demektir.
🔸 Ülkemizdeki Van Gölü'nün 18 katı kadar büyüklüğü teşkil etmektedir. 1960 yıllarda başlayan yanlış sulama politikaları ile Asya'nın en büyük ikinci gölü kurumaya başlar.
*Van Gölü nerede?
Van Gölü, Van ve Bitlis illeri sınırları içerisinde bulunan Nemrut volkanik dağının patlaması sonucu, bölgedeki tektonik çöküntü alanının önünün kapanması ile oluşan bir volkanik set gölüdür.
GÖL MÜ ÇÖL MÜ?
🔸 Sovyetler Birliğinden kalan balıkçı tekneleri, çölleşen gölden geriye dehşet verici manzarayı gözler önüne sermektedir. Gölün ortasında olan onlarca gemi çok değil sadece çok kısa bir süre sonra çölün ortasında kalmıştır.
🔸 Deniz olarak da anılan Aral; Hazar, Superior- Michigan- Huron (Amerika), Victoria (Afrika) göllerinden sonra en büyük göl olarak kabul edilmektedir.
🔸 İnsanlık, bu denli mühim olan bir değeri, plansız uygulamalar sonucu adeta kaderine terk etmiştir.
*Sovyetler Birliği ne zaman kuruldu?
1922 yılında Lenin önderliğinde Ekim Devrimi'nden sonra kurulan Rusya hükümetidir.
ARAL GÖLÜ NEDEN KURUDU?
🔸 "Aral Gölü'nün kurumasının tarihsel arka planda ne var?" ona bir göz atalım:
➡ Öncelikle Aral Havzası'nın topografik yapısına uygun olarak kullanılmaması kurumasındaki en büyük etkenlerden biridir.
➡ Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra bölgedeki cumhuriyetlerin, Asya'nın en büyük ikinci gölüne sahip çıkmaması daha hızlı kurumasını etkileyen faktörlerden diğeridir.
*Topografya ne demek?
Topografya; yerbetim, bir kara parçasının doğal engebe ve özelliklerini kâğıt üzerinde çizgilerle gösterme işine verilen isimdir.
