Arama
Mehmet Akif Ersoy'un ahlak anlayışının temelleri
Osmanlı Devleti'nin son döneminde yetişen önemli bir fikri ve edebi şahsiyet olan Mehmet Akif Ersoy, bütünlüklü ve etkileyici tahlilleriyle öne çıkan bir düşünce adamıdır. Eserleri, milli kültürümüzün temel değerlerini belirleyerek önemli bir katkı sunmuştur. Türk insanının manevi dünyasını tarihi derinlikte milli bir şuur içinde yorumlayan şair; İslam dünyasında da söz sahibi bir ilim adamı olarak bilinir. Akif'in günümüzde bile İslam dünyasına ve Türk kültürüne yönelik öneri niteliğindeki eleştirileri, hala büyük bir önem taşımaktadır.
◼ Mehmet Akif, özellikle ahlaki değerleri ve karakteriyle örnek gösterilecek bir yaşam sürdürmüştür. Temiz bir aile ortamında doğan ve ilk terbiyesini, babası Tahir Efendi'den aldığını belirten Akif, eğitim-öğretiminde olduğu kadar ahlaki değerlerinde de babasının rehberliğinin öneminden bahsetmiştir.
◼ Babası Tahir Efendi, sadece küçük Akif'e ilim sahibi olma yolunda fener olmamış, aynı zamanda Mehmet Akif'i ahlaki açıdan da emsalsiz yetiştirmeye özen göstermiştir. Mehmet Akif, bu durumu şöyle ifade eder:
Benim hem babam hem hocamdır. Ne biliyorsam kendinden öğrendim.
- 2
- 10
◼ Mehmet Akif'in yakın dostlarından biri olan pek çok sohbette Akif'in karakterine yakinen şahit olan yakın dostu Mithat Cemal Kuntay, dostunun ahlaki duruşunu ve seciyesinden bahsederken şöyle anar:
Çok sağlam yaratılan bu adamı kendi adaleti sımsıkı bağlamış, hiçbir zevkin, hiçbir sefahatin güzel elleriyle bu bağın kördüğümleri gevşetilmemişti. Kuvvetli bünyesi maden ocağında yatan, insan eli değmemiş demir kadar sertti, bakirdi... Hayatı her sabah yeniden başlayan mahrumiyetti.
◼ Mehmet Akif, ahlak anlayışını Kur'ân-ı Kerim ve sünnet ışığında değerlendirir. Onun için din ve ahlak birbirinden ayrı düşünülemez. Müslüman olmanın, güzel ahlaklı olmayı gerektirdiğini belirtir; bu da dürüstlüğü içerir.
◼ Akif'e göre, din ve imanın temeli doğruluktur. Yalandan kaçınmak, verilen söze sadık kalmak ve ahde vefa göstermek önemlidir. Şiirlerinde dürüstlük kavramına vurgu yapar, hakikatin hayati bir prensip olduğunu ifade eder. Her zaman karşıdaki kişinin duygularını incitmemek ilkesine sadık kalır.
◼ Akif'in ahlaklı erdemler bağlamında insan karakterinin olumlu yönde gelişmesinde en önemli değer olarak gördüğü dürüstlük kavramı, günümüz eğitim sisteminde bireylere kazandırılması hedeflenen amaçlarla uyumludur. "Asım" şiirinde vurgulanan bir diğer konu ise dürüstlük kavramının din eğitimi alanında, İslam'ın bu değere verdiği önem çerçevesinde işlenmesidir.
◼ Ona göre, dürüstlük değerini hayatında bir misyon olarak benimsemek, verilen sözü yerine getirmeye gösterilen özen gibi konuların örgün ve yaygın din eğitiminde yer alması, insanların dürüstlük erdemine daha fazla önem vermelerine katkı sağlayacaktır.
◼ Mehmet Akif, toplum hayatının korunmasında en kritik unsurun doğruluk olduğunu vurgular ve bu değerin bozulmasında etkili olan faktörler arasında yalancılık, ikiyüzlülük, münafıklık gibi kötü özelliklere dikkat çeker.
◼ Şiirlerinde ele aldığı kişilik tipi, dini ve milli duyguları kullanarak vatanseverlik ve yardımlaşma gibi değerlere önem veren ancak bu duyguları istismar ederek insanları aldatan münafıkları tanımlar.