Arama
Bilime yön veren Müslüman alimler ve icatları
Bugünkü teknolojinin temelleri, yüzlerce yıl önce Doğu'nun saraylarında, rasathanelerinde ve medreselerinde Müslüman bilim adamları tarafından atıldı. Bu alimler, icatlarıyla tüm dünyayı etkileyerek bilime yön verdi. Meryem el Usturlabi'den Cezeri'ye, İbni Sina'dan Aziz Sancar'a dünya tarihine yön veren bilim insanlarını sizler için derledik.
Dünyanın ilk Müslüman kadın mucidi olan Meryem el Usturlabi, 10 yüzyılda yaşayan bir gökbilimciydi. Asıl adı Meryem el-İcliyye olan âlim, Bağdat'ta ünlü bir usturlap yapımcısının çırağı olan babasının öğrencisiydi.
Yaşadığı dönemde yaptığı usturlaplarla tanınan Meryem el Usturlabi'nin icatları kolay taşınan, sezgisel ve esnek yapıdaydı.
Usturlabı geliştirdiği bu karmaşık yapılı icat ile Bağdat'ın idarecisi Seyfüddevle'nin dahi takdirini kazandı. Meryem el-İcliyye bunun üzerine saraya davet edildi ve onun desteğini de aldı.
Sarayın hizmetinde çalışmaya başlayan Müslüman bilim insanı, burada yönetimin sipariş ettiği usturlapları imal etmeye başladı.
El-İcliyye, Suriye'nin kuzeyindeki Halep şehrinde usturlap imal ediyordu. Meryem İcliyye, günümüzde saat, pusula, navigasyon cihazları başta olmak üzere; zaman, mesafe ölçümüne yarayan ve astronomik hesaplarda kullanılan pek çok cihazın atası olan usturlabı geliştirerek çağlar aşan bir bilim insanı olduğunu gösterdi.
Yaptığı usturlap ile gök cisimlerinin yüksekliğini ölçmeyi başardı. İcliyye, usturlaba eklediği yeni özellikler ile çığır aştı. Geliştirdiği usturlaplarla ölçümler yaprak bilim dünyasına katkıda bulunan ilk Müslüman kadın mucit oldu.
Usturlap, Grekçe astron (yıldız) ve lambanein (almak, yakalamak, ölçmek) kelimelerinin birleşmesiyle oluşan astrolabos veya astrolabon kelimelerinden türetilmiştir.
Usturlap; teknik anlamıyla küresel astronomi problemlerini çözmek, gök cisimlerini veya herhangi bir yüksekliği ölçmek, gündüz ve gece saatlerini belirlemek, şehirlerin enlem ve boylamlarına göre kıble yönünü tespit etmek gibi teorik ve pratik birçok amaçla kullanılan bir tür astronomi aletidir.
13. yüzyılda yaşayan Müslüman bilim insanı Cezeri, sibernetik alanının en büyük dâhisiydi. Batı dünyasında Cazari (Gazari) olarak bilinen "Ismail Ebul-Iz Bin Razzaz El-Cezeri" Mezopotamya (Cizre) Tor (Dağ kapı) mahallesinde 1153 yılında dünyaya geldi.
Ortaçağın en önemli mühendisi El Cezeri, önce Diyarbakır ve Hasankeyf'te, Artuklu Sarayı'nda başmühendis olarak çalıştı.
Şeref ve onur babası anlamında Ebul-iz lakabını taşıyan Müslüman alim, eşsiz icatlarıyla dünyaya nam saldı. Bundan dolayı, Cezeri'ye "zamanın harikası" anlamında Bediuzzaman denildi.
Cizreli büyük mucit, bilgisayarın temelini atan âlim, fen ve teknik adamı, robotlar, saatler, su makinaları, şifreli kilitler, şifreli kasalar, termos, otomatik çocuk oyuncakları gibi makinelerin mucidi ve dünyanın ilk sibernetik bilginidir.
Fizik ve sibernetik alanında yoğunlaşan Cezeri, halen kullanılmakta olan ve aşılmamış onlarca buluşa imza attı.
Bir süre sonra Artukoğulları'nın daveti üzerine Diyarbakır'da yaşadı. İsmini de yaşadığı şehirden alan El-Cezerî Batı literatüründe M.Ö. 300 yıllarında Yunan matematikçi Archytas tarafından buharla çalışan bir güvercin yapılmış olduğu belirtilse de robotikle ilgili bilinen en eski kayıt da Cezeri'ye aittir.