Bir hüznün eseri: Hadikatü's Süeda
Muharrem ayı hem yeni bir yılın başlangıcı hem de hüzün ayıdır. Hz. Peygamber'in (SAV) "Allah'ın ayı" olarak nitelediği bu zaman dilimi ayrıca Peygamberimizin torunu Hz Hüseyin'in (RA) Kerbela'da şehit edilişini de içinde barındırır. Bu sebepten dolayı ay boyunca Müslümanlar muhtelif vesilelerle "Cennet Gençlerinin Efendisi" olan Hz. Hüseyin'i (RA) yad ederler. Edebiyatımızda ise bu vesile ile yazılan eserler maktel türüne girer. Fuzuli tarafından kaleme alınan "Hadikatü's Süeda" da maktel türünün en meşhur eseridir.
🔶 Edebi eserler tarihi bir olayı okuyucuya en güzel şekilde anlatır. Fuzuli'nin "Hadikatü's Süeda" adlı eseri de bu kitaplardan biridir. İslam tarihinde önemi büyük olan Kerbelâ Olayı'nı, biz Müslümanlara en güzel biçimde hissettiren bu eser, Türk edebiyatı maktel türünün en kamil örneğidir.
🔶 Fuzuli'nin, Hadikatü's Süeda adlı eseri, Kerbelâ olayını ve Hz. Hüseyin'i anlatır. Mensur ve manzum şeklinde yazılmış olan bu eserin diğer adı "Saadete ermişlerin bahçesi" olarak günümüz Türkçesine geçer. Fuzuli bu eserini Hüseyin Vaiz-i Kaşifi'nin, Ravzatü'ş Şüheda adlı eserine nazire olarak yazar.
📌Hüseyin Vaiz-i Kaşifi kimdir?
1457 dolaylarında İran'ın Horasan bölgesinde doğmuştur. Vaazları ile tanınan sanatçı, vaiz lakabıyla ve şiirlerinde kullandığı "Kaşifi" mahlasıyla tanınır. Tefsir, tasavvuf, edebiyat başta olmak üzere çeşitli konularda eserler vermiştir. En bilinen eseri Kerbelâ Olayı'nı konu edindiği "Ravzatü'ş Şüheda"dır.
🔶 Metin esas itibarıyle manzum olmasına rağmen Fuzuli, metin arasında toplam 1152 beyitten oluşan on altısı Arapça, 525'i Türkçe, 5421 parça da manzume yer verir.
🔶 İslam tarihinde önemli bir yeri olan ve Hz. Hüseyin'in (RA) şehit edilmesi merkeze alınarak yazılan "Kerbelâ" hadisesinin Türk edebiyat tarihindeki maktel geleneği içindeki en iyi örneği olarak kabul görür.
📌 Maktel nedir?
Mersiye türünün özel bir türü olan maktel, İslam tarihinde önemli bir olay olan Kerbelâ Vakası'nda şehit edilen başta Hz. Hüseyin (RA) olmak üzere Kerbelâ şehitlerini konu edinen metinlere denir. Maktel-i Hüseyin olarak da adlandırılır.
🔶 Fuzulî'nin bu meşhur eseri bir mukaddime (giriş), on bölüm ve bir hâtimeden (sonuç ) oluşur. Fuzulî mukaddimede, Türklerin Kerbelâ olayını okuyacakları bir kitap olmamasından dolayı bu eseri kaleme aldığını söyler.
🔶 Hadikatü's Süeda'nın on bölümünün içeriği şu şekildedir:
➡ Birinci bölümde: Âdem, Nûh, İbrâhim, Ya'kūb, Mûsâ, Îsâ, Eyyûb, Zekeriyyâ ve Yahyâ peygamberlerin çektikleri sıkıntılar anlatılır.
➡ İkinci bölümde: Kureyş'in Peygamber Efendimize (SAV) çektirdiği eziyetler anlatılır.
➡ Üçüncü bölümde: Hz. Peygamber'in (SAV) vefatı anlatılır.
➡ Dördüncü bölümde: Hz. Fatıma'nın (RANHA) hayatı ve vefatı anlatılır.
➡ Beşinci bölümde: Hz. Ali'nin (RA) şehit edilmesi anlatılır.
➡ Altıncı bölümde: Hz. Hasan (RA) ve şehit edilmesi anlatılır.
➡ Yedinci bölümde: Hz. Hüseyin'in (RA) Medine'den ayrılıp Mekke'ye gidişi anlatılır.
➡ Sekizinci bölümde: Hz. Hüseyin'in (RA) amcasının oğlu Müslim b. Akîl'in şehadeti anlatılır.
➡ Dokuzuncu bölümde: Hz. Hüseyin'in (RA) Mekke'den ayrılıp Kerbela'ya gidişi anlatılır.
➡ Onuncu bölümde: İlk kısımda Hz. Hüseyin'in (RA) Yezid'in ordusuyla savaşması ve Hür b. Yezid ile bazı kişilerin öldürülmesi, ikinci kısımda ise Hz. Hüseyin'in (RA) ve ailesinin şehit edilmesi anlatılır.
🔶 Sadakatü's Süeda'nın hatime bölümünde ise üç kısım vardır. Hz. Hüseyin'in (RA) şehit edilmesinin ardından Ehlibeyt hanımlarının Şam'a götürülmesini anlatan meşhur terkibibend ile sonlanan ilk kısımdan sonra, on iki imam hakkında bilgi verilen ikinci kısım yer alır.
🔶 Son kısımda münacaat diğer bir deyişle yakarış bölümü bulunur. Fuzuli, burada Kanuni Sultan Süleyman'a ve eserini yazması için kendisini destekleyen Mehmet Paşa'ya dua eder.
🔶 Fuzuli, eserinde peygamberlerin çektikleri eziyetleri didaktik bir anlayışla aktarmaktan ziyade o eziyetleri Kerbela'da Hz. Hüseyin'in (RA) çektiği sıkıntılar ile kıyaslar.
