Çinilerle bezeli Yeşil Külliye
Türk-İslam ruhunun en halis yanlarına şahitlik eden, Evliya Çelebi'nin "Ruhaniyetli Şehir" olarak andığı Bursa, vakti zamanında Osmanlı İmparatorluğu'na payitahtlık yapmış ulu bir şehirdir. Ecdadımızın izini taşıyan kadim belde bizlere, onların miraslarını emanet bırakmıştır. Bunlardan biri de İznik çinileriyle bezeli "Yeşil Külliyesi"dir. Bir zamanlar hem ibadet hem de mahkeme olarak kullanılan Yeşil Külliyesi'ni araştırdık.
ÇİNİLERLE BEZENMİŞ BİR KÜLLİYE
🔹 Yeşil Külliyesi, Bursa'nın simgesi haline gelmiş, çinilerle bezeli bir Osmanlı mirasıdır. Cami ve türbede bulunan İznik çinilerinden ötürü bu kompleks "yeşil" adını almış ve bu şekilde nam salmıştır.
🔹 Seyredenlerin dönüp dönüp baktıkları külliyeyi Osmanlı Devleti'nin beşinci padişahı Çelebi Mehmed, 1413-1419 yılları arasında inşa ettirir.
Çelebi Mehmed kimdir?
I. Mehmed adıyla da bilinen Çelebi Mehmed'in babası I. Bayezid, annesi Devlet Hatun'dur Osmanlı İmparatorluğu'nun beşinci padişahı olmuştur.
TÜRÜNÜN İLK ÖRNEĞİ
🔹 Yeşil Külliye; cami, türbe, hamam, medrese ve imaretten oluşur. Bu kompleksi özel kılan ise yapıların bölgeye serbest olarak yerleştirilmiş olmasıdır. Yapıldığı dönem öncesinde ve sonrasında bu özelliğe sahip başka bir kompleks bulunmamaktadır.
🔹 Yer aldığı semte de adını veren Yeşil Külliyesi, bir zamanlar Devlet-i Aliyye'nin başkenti olan Bursa'da bulunması bakımından da oldukça ehemmiyet taşır.
* Bursa 130 yıl boyunca Osmanlı Devleti'ne başkentlik yapmıştır.
YEŞİL CAMİİ
🔹 Evvela Yeşil Camii, mermer işçiliği ile ön plana çıkan nadir bir eserdir. Bilhassa taç kapıdaki oyma taş işçiliği ve mukarnas sanatı göze çarpar. Bir usta buradaki mukarnas sanatını tam üç yılda tamamlamıştır.
🔹 Ecdadımızın bizlere bıraktığı mimari mirasları, yapı olarak değil bir sanat bir eseri olarak görmemiz gerekiyor. Çünkü onlar bu düsturla hareket etmişlerdir. Edebiyatımızın duayenlerinden Ahmet Hamdi Tanpınar, Beş Şehir adlı eserinde aşağıdaki ifadeleri kullanmıştır.
"Cedlerimiz inşa etmiyorlar, ibadet ediyorlardı. Maddeye geçmesini ısrarla istedikleri bir ruh ve imanları vardı. Taş, ellerinde canlanıyor, bir ruh parçası kesiliyordu."
Mukarnas sanatı
Mukarnas, İslam sanatında mimari yapılarda görülen geometrik bir bezeme çeşididir. Arapça kökenli mukarnas sözcüğü, "kademeli çıkıntıların olduğu basamaklı çatma tavandan oluşan kubbe ile birlikte başlık türü olup rengârenk alacalı işleme" manalarına gelmektedir.
600 YILDIR AYAKTA
🔹 Ankara Savaşı sonrası imparatorluğun ilk padişahı, Çelebi Mehmed olmuştur. Bundan ötürü inşa ettirdiği Yeşil Camii'de; birliğe, dayanışmaya ve yardımlaşmaya dair ayet ve hadisler yer almaktadır.
🔹 600 yıllık cami, inşa edildiği dönemdeki eserlerden farklılık göstermektedir. Örneğin camiye girdiğinizde mihraba yakın olan sağlı sollu iki odacık görülür, bunlar zaviye odalarıdır.
Ankara Savaşı
Ankara Savaşı, 28 Temmuz 1402'de Ankara'nın Çubuk Ovası'nda, Osmanlı Devleti ile Timur İmparatorluğu arasında gerçekleşen muharebedir.
Zaviye ne demek?
Zaviye, "küçük tekke" demektir. Buralar inzivaya, itikafa çekilen odacıklardır.
HER AYRINTISI DÜŞÜNÜLMÜŞ
🔹 Zaviye odalarının hemen önünde bulunan yüksek bölmeler yani "eyvanlar" Osmanlı döneminde, namaz vakitlerinin beklendiği yerdir. Eyvanlar, gerçek manada kıraathane görevi görürler.
🔹 Eyvanlarında hemen önünde yer alan karşılıklı iki odacık, tabhane bölmesidir. Osmanlı döneminde tabhaneler, misafirhanelerdir. Külliyeye gelenler burada üç gün ücretsiz ağırlanır.
*Kıraathane isminin kökeni "okumak" anlamına gelen "kıraat"ten gelir. Aynı zamanda "okuma salonu" ya da "okuma evi" olarak da anılan yerler, Osmanlı döneminde halkın bir araya gelerek, sosyalleştiği, sanattan bilime bilgi alışverişi yapmak için buluştuğu mekanlardır.
