Arama
Keşşaf Tefsiri'nin yazarı alim şair: Zemahşeri
Büyük bir dilci, edip, şair, müfessir, muhaddis olduğu bilinen El-Keşşâf isimli tefsiri ve Mukaddimetü'l Edebi sözlüğü ile meşhur olan Zemahşeri çok yönlü bir alimdi. İlim uğrunda diyar diyar gezen Zemahşeri devrindeki alimlerin yanı sıra devlet büyüklerinin de ilgi ve takdirini kazandı. Peki ilmi yönü bu denli kuvvetli olan Zemahşeri'nin 45 yaşından sonra geçirdiği değişim ve dönüşümü biliyor musunuz? İşte Zemahşeri'nin hayatı ve eserlerine dair ilgi çekici ayrıntılar...
🔸 Zemahşeri tefsir, kelâm, fıkıh, lügât ve belâgat gibi birçok İslami bilim alanında araştırmalar yapmış ve çeşitli eserler vermiş Fars kökenli filozof ve İslam âlimiydi. Zemahşeri, 18 Mart 1075 tarihinde Hârizm bölgesinde Türkmenistan'ın Taşavuz (Daşoğuz, Taşauz) ili Köroğlu ilçesindeki Zemahşer'de doğdu. Asıl adı Mahmut olan alim, bu bölgede doğduğu için Zemahşeri olarak tanındı.
🔸 Dindar bir aileye mensup olup, ilk eğitimini babasından aldı. Baba, oğlunun sakatlığını da göz önünde bulundurarak durumuna uygun olan ve oturarak çalışılabilen terzilik mesleği ile geçimini sağlamasını istiyordu. Ancak, Mahmud'un okumak konusundaki ısrarı üzerine bir medreseye verdi.
🔸 Mahmud, Harezm'de tıp, dil ve gramer sahasında önemli bir konuma sahip olan Ebu Muzar Mahmud bin Cerir el-Zebbî'den ders aldı. Dil ve edebiyat derslerinin yanında, aldığı eğitimin etkisiyle Mutezile akidesine bağlandı.
🔸 Üstün zekâsı ve gösterdiği başarıdan dolayı hocasından maddi ve manevi destek gördü. Bir ara Buhara'ya da gidip orada da eğitim aldı. Bu tarihlerde hüküm süren Büyük Selçuklu Sultanı Melikşah ve ünlü veziri Nizamülmülk'ten de himâye ve destek gördü.
🔸 Zemahşeri için artık ilim hayatın kendisiydi ve ilim tahsil etmek gayesiyle muhtelif beldeleri dolaştı. Harezm'den ayrıldıktan sonra Horasan'a gitti. Orada bulunan ileri gelenlerle temas kurdu. Sonra İsfahan'a gitti. Burada da Melikşah'ın oğlu ile görüştü ve onu öven bir kaside kaleme aldı.
🔸 Bağdat'ta bulunan Nizamiye Medresesi'nde de eğitim gördü. Burada hadis, tefsir, kelâm, fıkıh, gramer ve edebiyat dersleri aldı. Arapça ve dilbilim konusunda uzman olarak yetişti.
🔸 Mahmud, şiddetli bir hastalığa yakalanınca Mekke'ye gitti. Mekke Şerifi Ebü'l-Hasan Ali bin Hamza tarafından çok iyi karşılandı. Aralarında samimi bir dostluk oluştu.
🔸 Mahmud Zemahşeri, bu süre zarfında Arap yarımadasında gerçekleştirdiği seyahatler ve Araplarla girdiği yakın diyalog neticesinde Arap dili ve edebiyatının incelikleri, zenginliği konularında oldukça önemli bilgilere sahip oldu.
🔸 Mahmud, son gelişi ve değişik zamanlarda hac vesilesiyle geldiği Mekke ve Medine'de uzun süre kaldı. Bundan dolayı kendisine "Allah'ın komşusu" anlamına gelen "Cârûllah" denmeye ve bu unvanla anılmaya başlandı. Aynı zamanda mensup bulunduğu bölgenin övünç kaynağı sayıldığı için de "Fahr-i Hârizm" lakabıyla da anıldı.
🔸 Memleket özlemiyle Harezm'e döndüyse de bir süre sonra tekrar Mekke'ye geldi. Birinci gelişinde iki, bu gelişinde de üç olmak üzere beş yıl Mekke'e kaldı. Daha sonra Harezm'e dönerken Bağdat'a uğradı. Büyük bir ilgi ile karşılandı. Burada ders vermeye başladı.