Hayatı ve fikirleriyle Yazıcızadeler
Anadolu'da yaşamış önemli alimlerden olan Yazıcızadeler, eserleriyle Anadolu'ya ve İslam kültürünün hüküm sürdüğü topraklara ilmi anlamda çokça katkılar sunmuş iki isimdir. Yazıcızade Mehmet'in bilhassa Muhammediyye adlı eseri çokça ünlenmiş ve Peygamber Efendimizin (SAV) siyeri olma özelliği ile Müslümanlar için büyük ehemmiyet arz etmiştir. Sizin için Muhammediyye ve Yazıcızadeler'i araştırdık.
🔹 Yazıcadeler, Osmanlı'nın kuruluş aşamasının devam ettiği dönemde entelektüel bir aile olarak tebarüz ettiler. Yazıcıoğulları ailesi aslında köken olarak Ankara'ya dayanır. Ahmet Bîcan ve Mehmet Bîcan hakkında çok fazla tarihi bilgi bulunmamakla birlikte eserlerinden edinilen birtakım malumatlar çerçeveyi aydınlatır.
🔹 Elimizdeki bilgilerden anladığımız kadarıyla Ahmet Bican'ın Gelibolu'da doğduğu düşünülür. Fakat Mehmet Bican'ın Gelibolu'ya sonradan geldiği beyitlerinden anlaşılır.
🔹 Yazıoğlu Mehmed'in ilk hocası Mısırlı âlim Zeynüddin Arab, son hocası ise Haydar-ı Hafî'dir. Bu iki isim arasında daha birçok alimden dersler almasının yanı sıra Anadolu ve Maveraünnehir'e ilim yolculukları yapar.
🔹 Yazıcızadeler'in yaşadığı dönemde, payitaht Edirne'dir. Lakin bu dönem Osmanlıların Anadolu ve Balkan toprakları üzerinde gidip geldikleri, fütuhatın açık olduğu bir devirdir.
🔹 Yazıcızade Mehmet'in babası Yazıcı Salih, Türk edebiyatının ilk Şemsiyye eserini yazan kişidir. Eserini Ankara'da yaşayan Devlet Han ailesinden İskender bin Hacı Paşa'ya ithaf etmesi, onun Ankara'da doğduğu ihtimalini kuvvetlendirir.
Şemsiyye nedir?
Şemsiyye, Yazıcı Salih'in Anadolu'da astroloji ve astronomi üzerine yazıldığı bilinen ilk Türkçe mesnevidir. Eserin başında 1408-1409 yılları arasında yazıldığına dair bilgi bulunur. Mesnevi özelliğini haiz eser, öğretici bir gayeyle ve sade bir dille kaleme alınmıştır.
🔹 VAV TV'de yayınlanan "Göğerenler" programının bu haftaki bölümünde Anadolu'da alim ve ariflerden "Yazıcızadeler" konuşuldu. Programın konuğu Dr. Hanife Dönmez, Yazıcızadeler'in yaşadığı dönem ile ilgili "Yazıcıoğulları'nın yaşadıkları dönem olarak tam da bir geçiş noktasında olduklarını söyleyebiliriz." ifadesini kullandı. Ardından:
"Entelektüel olarak Selçuklu'nun bitip Osmanlı'nın Selçuklu mirası üzerinden yeniden yapılanmaya başladığı, hareketlendiği bir zaman dilimi, siyasi olarak batıya doğru hareketin akınlar şeklinde devam ettiği bir bölge, özellikle Anadolu'da tasavvuf yapılanmasının bugünkü anlamda henüz yerleşmediği bir dönemde yaşıyorlar. Bu geçiş sürecinde bir tasavvufi ortamda söz konusu. Bunun bir berzah zamanı da olduğunu düşünüyorum." sözleriyle konuyu detaylandırarak bu durumun Muhammediyye adlı esere de yansıdığını dile getirdi.
🔹 Eserlerinden yola çıkılarak Yazıcızadeler, eğitimlerini aldıktan sonra Gelibolu'ya geri dönüp, gözde alimler olarak bölgede öğrenci yetiştirirler. Yazıcızade Mehmet ve Ahmet'in Gelibolu'nun entelektüel dünyasını oluşturan iki isim oldukları biliniyor.
🔹 Gelibolu'da deniz kenarında çilehaneleri var, münzevi bir hayat sürdükleri biliniyor. Çok büyük bir kayaya oyulmuş iç içe iki oda şeklinde oluşturulmuş bir yapıda uzun süre vakit geçirirler.
