Hz. Ömer’in (RA) yaptığı 10 yenilik
Efendimiz (SAV) tarafından kurulan İslam Devleti zamanla çok fazla genişleyerek birçok toplumu ve bölgeyi hakimiyeti altına aldı. Bu gelişmeler var olan devlet ve sosyal sistemin yetersizliğini ortaya koydu. İkinci halife olan Hz. Ömer (RA) adalet merkezli devlet anlayışı ile İslam Devleti'ne köklü kurumlar kazandırarak, devleti sistemleştirdi.
📌 Hz. Ömer (RA) artık büyüyen ve daimi bir gelişme içerisinde olan İslam Devleti'ni kurumsallaştırma gayreti içerisinde olmuştur. Yaptığı kurumsallaşma faaliyetleri içinde en önemli ve etkili olanlardan birisi "beytülmâl"dir.
Beytülmâl kurumunun özellikleri
◼ Devlet hazinesi anlamına gelen "beytülmâl" devlete ait hazinenin toplandığı fiziki yapıdır.
◼ Bu kurumda aynı zamanda kamuya dair mallar ve eşyalar da muhafaza edilmiştir.
◼ Devlete ait her türlü bütçe planı "beytülmâl"de görüşülüp karara bağlanmıştır.
📌 Devletin düzgün ve idareli bir mali yapısı olması için çaba harcayan Hz. Ömer (RA), "beytülmâl" in devamı niteliğinde olarak "divan" teşkilatını kurmuştur. Divan teşkilatı ile beraber devlet kayıt almaya başlamış, böylece bir arşiv oluşmuştur.
Divan teşkilatının özellikleri
◼ Divan'da devletin her türlü ihtiyacının yazılı olduğu defterler bulunur.
◼ Teşkilatın ana amacı fetihler yolu ile gelen gelirin hakkaniyetli olarak Müslümanlara dağıtılmasıdır.
◼ Divan'ın kurulması ile Müslümanlar arasında yapılmakta olan "Fey" taksimi bir sisteme bağlanmıştır. Böylece devlet mekanizması sağlamlaşmıştır.
📌 Kur'an-ı Kerim ve Efendimizin (SAV) sünnetinde "adalet" kavramına çokça yer verilir. Haksızlık büyük bir kul hakkı olarak görülmüştür. Hz. Ömer'i (RA) anlatan kelime "adalet"tir. Medine'de yargı görevini bizzat yürüten Hz. Ömer kendi oğluna dahi herhangi bir iltimas geçmemiş, herkesin hakkına riayet etmiştir.
Adalet sisteminin özellikleri
◼ Hz. Ömer (RA) hukuki ihtilafları büyük bir hızla çözüme kavuşturarak adalet sisteminin tıkanmasının önüne geçmiştir.
◼ Şehirlere müstakil olarak ilk kadı tayinlerini yapan Hz. Ömer'dir (RA). Hz. Ebubekir (RA) döneminde bu vazifeyi valiler ifa etmiştir.
◼ Temyiz mahkemesi ile şehirlerdeki kadı ve valileri denetleyen Hz. Ömer (RA), ordu içerisinde de bir mahkeme ve kadı tayin etmiştir.
📌 Hz. Ömer (RA) devrine kadar Müslümanlar Resulallah'ın (SAV) doğumu, vefatı ve hicreti üzerinden yılları belirliyorlardı. Hz. Ömer (RA) herkesin mutabık olacağı bir sistem olarak hicreti kabul etti. Bugün Hicri takvim olarak adlandırılan takvimi yürürlüğe aldı.
Hicri takvimin özellikleri
◼ Takvimin hicret ile başlamasının sebebi Efendimizin (SAV) hicreti ile hak ve batılın açık ve seçik olarak ayrılması idi.
◼ Hz. Ömer (RA) bu hususu ashabın temel maddesi haline getirerek iştişarelerde bulundu. Takvim başlangıcının hicret olarak kabul edilmesi herkesin mutabık kaldığı bir karar oldu.
◼ Hicri takvim ile birlikte ümmetin ortak kullandığı, programlarını belirlediği bir sistem oluşarak bu konuda yaşanan sıkıntıların önüne geçilmiş oldu.
📌 Hz. Ömer (RA) döneminde İslam Devleti kısa sürede çok ciddi bir fiziki gelişme gösterdi. Suriye, Mısır ve Irak'ın tamamının fethi ile beraber elde edilen arazilerin ölçülmesi ve sisteme girilmesi sıkıntısı baş gösterdi. Halife Hz. Ömer (RA) görevlendirdiği sahabeler eliyle bu sıkıntıyı aştı.
Arazi ölçümünün özellikleri
◼ Hz. Ömer (RA) arazi ölçümü konusunda Osman b. Huneyf ve Huzeyfe b. El-Yemân'ı görevlendirdi.
◼ Bu çalışma İslam dünyasındaki ilk kadastro çalışmasıdır. Bu ölçüm ile tarıma elverişli araziler belirlenerek ona uygun bir üretim hedeflendi.
◼ Ölçüm neticesinde Sevad ve Cebel bölgesinde yaklaşık elli milyon dönüm tarıma elverişli arazi tespit edildi.
Türk ve İslam Eserleri Müzesi bölümümüzü izlemek için tıklayın
