Arama
İlim için kilometreleri yaya yürüyen Müslüman âlimler
Peygamberimize ilk vahiy "Oku!" emri ile gelmişti. İslam dini, ilmi daima yüceltti; Müslümanlara ilmin peşinden gitmelerini tavsiye etti. İslam coğrafyasının zamanla gelişmesi, ilmin de farklı bölgelere yayılmasını sağladı ve ilim için yapılan yolculukların sayısı her geçen gün arttı. İslam uygarlığının altın çağının yaşandığı yüzyıllarda Müslüman âlimler, ilim için uzun seyahatlere çıktılar; bu yolculuklarda türlü olaylarla karşılaştılar. Öyle ki kimi ömrünü farklı beldelerde geçirdi kimi bir eşkıya nedeniyle her bilgiyi hafızasına nakşetti kimi ise kilometrelerce yolu yaya olarak yürümek zorunda kaldı…
Allah'ın Peygamber Efendimize ilk emri "Oku!" manasındaki "İkra!" olmuştur. İslam, çeşitli ayetlerde ilmi yüceltmiş ve Müslümanların ilme yönelmesini teşvik etmiştir.
📕
🔊 Alak suresini dinlemek için tıklayın.
📌 Zümer suresi 9. ayetinde geçen "Hiç bilenlerle bilmeyenler bir olur mu?" cümlesi ile ilmin Allah katında mutlak bir değer olduğuna işaret edilmiş; hem dini hem de din dışı konularda "ilim" kelimesi ve türevleri Kur'an-ı Kerim'de 750 defa geçmiştir.
🔊 Zümer suresini dinlemek için tıklayın.
📌 Bakara suresinin 120. ayetinde Kur'an-ı Kerim, kendisini de Allah'tan gelen "ilim" olarak tanımlar.
🔊 Bakara suresini dinlemek için tıklayın.
📌 Taha suresinin 114. ayetinde "Rabbim, ilmimi arttır! de…" diye Allah'a dua etmemiz öğütlenir.
📕 Taha suresi tefsiri için tıklayın.
Hadis-i şeriflerde de ilim öğrenmenin önemi sık sık vurgulanan bir husustur. İlim için yolculuğa çıkma konusunda Peygamberimiz şöyle buyurmuştur:
🔸 "İlim elde etmek amacıyla evinden çıkan kimse evine dönünceye kadar geçirdiği bütün zamanını Allah yolunda harcamış sayılır."*
🔸 "İlim elde etmek için yola çıkanlara Allah cennetin yollarından birini bulmayı kolaylaştırır."**
*: İbn Mâce, Cihâd, 13; Tirmizî, ʿİlim, 2.
**: Müsned, II, 252, 325, 407; Buhârî, "ʿİlim", 10; Ebû Dâvûd, "ʿİlim", 1.
Pek çok Müslüman, İslam'ın buyruklarından biri olan ilim için yola çıkmış; ömrünü bu yolda vakfetmiştir.
📕
🔸 Müslüman âlimler, ilim öğrenmek ve öğretmek arzusuyla yaşadıkları topraklardan ayrılmışlar, yıllarca farklı coğrafyalarda yaşamışlar ve öğrendiklerini farklı ilim merkezlerinde aktarmaya çabalamışlardır.
🔸 İlimleri ile dönemin meşhur âlimlerinden dersler almak, bu derslerin sonucunda o alanda icazete kavuşmak oldukça önemli görülmüştür.
🔸 İlim için yolculuğa çıkanların mihenk taşını, Peygamber Efendimizin hadislerine ulaşma arayışındaki muhaddisler oluşturur.
İslam dünyasında gerçekleştirilen fetihlerin artması, Müslümanların daha geniş coğrafyalara yayılması, bu ilim yolculuklarını zorunlu kılmıştır.
📕
🔸 Tebliğ ve İslam fetihleri sayesinde İslam coğrafyası her geçen gün genişlemiş, bilgi dağınık bir hal almıştır. Bu nedenle ilim talebeleri de bulundukları yerden başlayarak ilmi hem hıfzetmişler hem başka yerlere taşımışlar hem de bu bilgileri bir araya toplayarak günümüze ulaşmasını sağlamışlardır.
🔸 İlim için aile ve dostlarını, öz vatanlarını terk etmeyi, tüm servetlerini bu yolda harcamayı göze almışlar; yorgunluk, açlık, susuzluk, türlü tehlikelere göğüs germişlerdir.
İslam uygarlığının altın çağı olarak adlandırılan 7 ila 17. yüzyıllar arasında pek çok alanda büyük ilerlemeler yaşanmıştır.
📕
🔸 Müslüman âlimler, başta İslam ilmi olma üzere sahip oldukları bilgi, beceri ve tecrübeyi arttırabilmek amacıyla ilim yolculuklarına çıkmayı gerekli görmüşlerdir.
🔸 İslam coğrafyasında ilmi anlamda pek çok merkez meydana getirilmiş ve hemen her şehir ve beldede ilmin gerçekleştirileceği mekânlar inşa edilerek âlimler himaye edilmiş, kitaplar çoğaltılarak kütüphaneler arttırılmıştır.
🔸 İspanya'dan Kuzey Afrika'ya, Orta Doğu'dan Endonezya ve Çin'e kadar üç kıtaya uzanan İslam uygarlığı, İslami ilimlerin yanı sıra fenni bilimlerde de birçok dalın ilerlemesini sağlamıştır.
Müslümanlar açısından bir "aydınlanma çağı" olarak nitelendirilebilecek bu dönemde, siyasi, sosyal ve iktisadi anlamda ilim yolculukları desteklenmiştir.
📕
🔸 O dönemde İslam dünyasında yaşayan bir Müslüman, Endülüs'ten Hint sınırlarına kadar serbestçe dolaşabilme hakkına sahiptir.
🔸 Yine dönemin bazı halife ve hükümdarlarının ilim konusundaki teşviki; ortaya konulan eserlere duyulan saygı ve ilim erbabına sahip çıkma davranışları, bu yolculuklara teşvik sağlayan diğer unsurlardandır.
🔸 İnşa edilen medrese, mescid ve ribat gibi eğitim yuvaları da ilimin dirilmesini sağlamış ve bu anlamda bir hareketlilik kazandırmıştır.