İslam'a göre doğruluk nedir? Kur’an-ı Kerim’e göre doğru kişilerin özellikleri nelerdir?
Bir Müslümanın en önemli özelliği, doğruluğudur. Öyle ki Peygamber Efendimiz (sav) hadis-i şerifinde kurtuluşun bu hasletten geçtiğini buyurur: "Daima doğruluğu araştırın. Tehlikeyi doğrulukta görseniz de doğruluktan ayrılmayınız. Zira kurtuluş ancak ondadır." İslam'ın özünü oluşturan bu davranış, huzurlu bir toplumun da en temel özelliğidir. Peki, İslam'a göre doğruluk nedir? Kur'an-ı Kerim'e göre doğru kişilerin özellikleri nelerdir? Peygamberimizin doğruluk hakkında tavsiyesi nedir?
Önceki Resimler için Tıklayınız
◾ Yüce Allah, Fussilet suresinde kulların söz ve davranışlarında doğruluk üzere olmaları halinde işlerinin düzeleceği ve cennete ulaşacağını buyurur.
◾ "Rabbimiz Allah'tır" deyip de dosdoğru çizgide yaşayanlar, işte onların üzerine melekler şu müjdeyle inerler: "Korkmayın, kederlenmeyin, size vaad olunan cennetle sevinin!" (Fussilet suresi, 30. ayet)
(x) Fussilet suresi 30. ayetin tefsiri
(x) "İnancını yüreklice dile getirenleri takdirle anan bir ifade tarzının sezildiği 30. âyette, belirttiğimiz niteliklerin en önemlileri olan, hatta bir bakıma onları da kuşatan şu iki nitelik öncelikle zikredilmektedir: a) Allah'ı rab tanımak, b) Dosdoğru çizgide yaşamak. Hz. Peygamber de kendisinden sımsıkı sarılacağı temel ilkenin ne olduğunu soran bir sahâbîye, "Allah'a inandım de ve sonra dosdoğru ol" buyurmuşlardır." (Müsned, III, 413; Müslim, "Îmân", 62)
(x) Fussilet suresi 30. ayetin tefsirinin devamını okumak için tıklayın
◾ Abdullah bin Mes'ud'dan (ra) rivayet edilen bir hadiste Hz. Peygamber (sav) şöyle buyurur:
"Doğruluktan (sıdk) ayrılmayın, zira doğruluk sizi iyiliğe (birr), iyilik de sizi cennete götürür. Kişi sürekli doğru söyler ve doğrunun peşinde olursa Allah katında doğrulardan (sıddîk) yazılır. Yalandan kaçının, zira yalan sizi kötülüklere (fucûr) götürür. Kişi sürekli yalan söyler, yalanın peşinde olursa Allah katında yalancılardan (kezzab) olduğu yazılır." (Müslim, es-Sahih, 29. Bab c. 4, s. 2012; Tirmizî, es-Sünen, 46. Bab c. 4, s. 347)
◾ Hz. Ebu Bekir'den (ra) gelen bir rivayete göre Hz. Peygamber (sav) bu sözü, son vasiyetleri arasındadır.
◾Peygamber Efendimiz (sav) kulları cennete götüren hasletleri sayarken doğru sözlü olmayı en başta zikreder.
◾ Hz. Aişe (r.anha), doğru sözlü olmayı İslâm'ın on büyük erdeminin başında zikreder.
◾ Kur'an-ı Kerim'de Allah'a ve ahirete iman eden, namaz ve zekâtın yanı sıra yakınlara, yetimlere, yoksullara, yolda kalmışlara mallarından sadaka veren, zorluk ve sıkıntılara sabredenler doğru kişiler olarak zikredilir.
"Yüzlerinizi doğuya ve batıya çevirmeniz erdemlilik değildir. Asıl erdemli kişi Allah'a, âhiret gününe, meleklere, kitaba ve peygamberlere iman eden; sevdiği maldan yakınlara, yetimlere, yoksullara, yolda kalmışlara, yardım isteyenlere ve özgürlüğünü kaybetmiş olanlara harcayan; namazı kılıp zekâtı verendir. Böyleleri anlaşma yaptıklarında sözlerini tutarlar; darlıkta, hastalıkta ve savaş zamanında sabrederler. İşte doğru olanlar bunlardır ve işte takvâ sahipleri bunlardır." (Bakara suresi, 177. ayet)
(x) Bakara suresi 177. ayetin tefsiri
(x) "İslam açısından asıl iyiliğin ve Allah'a saygının ibadet esnasında sırf şeklî olarak yüzünü doğuya veya batıya çevirmek olmadığı ifade edilmekte; böylece içinde iman, ibadet ve ahlâk erdemlerinin yer almadığı bir biçimselliğin din açısından temelde bir önem taşımadığı tespit edilerek, bir yandan kıble konusundaki tartışmaya son nokta konulmakta, bir yandan da özden yoksun bir biçimsellikle dindarlığa ulaşılamayacağı şeklindeki çok önemli bir ilkeye vurgu yapılmaktadır."
(x) Bakara suresi 177. ayetin tefsirinin devamını okumak için tıklayın
◾ Erdemli bir hayatın en önemli şartı, şüphesiz doğruluktur. Bu durum sadece söze özgü değildir.
◾ Hakikati tasdik etmek, tasdik edilen hakikate uygun söz söylemek ve buna uygun davranışta bulunmak tam anlamıyla doğruluğu ifade eder.
◾ Doğruluk ve dürüstlüğün olmadığı bir toplumda huzur ortamından bahsedilemez. Kimsenin kimseye güvenmediği bir toplum, yıkılmaya mahkûmdur.
Doğruluk için şunlara dikkat edilmesi gerekir:
↪ Her işin başı niyet olduğu için niyetlerin doğru, Allah rızası için şekillenmesine önem verilmelidir.
↪ Bütün konuşmalarımız yalnızca doğru olmalı. Kazanç elde etmek, insanları memnun etmek gibi sebebi ne olursa olsun yalan konuşulmamalı.
↪ İyi olduğuna inanılan davranışlarda bulunarak eylemlerde doğruluk sağlanmalıdır.
↪ Allah rızasını kazanmak için verilen kararlara bağlı kalınarak onu uygulamalıdır.
↪ Şahitliklerde doğru olunmalı. Kur'an-ı Kerim'de şahitliğin doğru yapılması için şöyle buyrulur:
"Ey iman edenler! Kendiniz, ana babanız ve en yakınlarınızın aleyhine de olsa Allah için şahitlik yaparak adaleti titizlikle ayakta tutan kimseler olun. (Şahitlik ettikleriniz) zengin veya fakir de olsalar (adaletten ayrılmayın). Çünkü Allah ikisine de daha yakındır. (Onları sizden çok kayırır.) Öyle ise adaleti yerine getirmede nefsinize uymayın. Eğer (şahitlik ederken gerçeği) çarpıtırsanız veya (şahitlikten) çekinirseniz (bilin ki) şüphesiz Allah, yaptıklarınızdan hakkıyla haberdardır." (Nisa suresi, 135. ayet)
(x) Nisa suresi 135. ayetin tefsiri
(x) "İnsanların O'nun yerine geçmeye, adaleti saptırma pahasına bazı kimseleri kayırmaya hakları yoktur. Bu sebeplerle gerek hâkimlerin ve gerekse şahitlerin haksız tarafa meyletmeleri veya hakkın ortaya çıkmasını, adaletin gerçekleşmesini engellemek için hükümden ve şahitlikten geri durmaları, mahkemeyi oyalayan davranışlar içine girmeleri de yalancı şahitlik ve hukuka aykırı hüküm kadar adalete aykırı bulunduğundan âyet bunları da yasaklamış, bazı şeyleri halktan gizlemek mümkün olsa bile Allah'tan gizlemenin imkânsız olduğunu vurgulamıştır."
(x) Nisa suresi 135. ayetin tefsirinin devamını okumak için tıklayın
