İslam'da bilginin kaynakları
Yüce yaratıcımız Allah Teala bizlere en doğru bilgileri ve hakikatları Kur'an'da açıkça belirtir. Allah Teala yüce kitabımız Kur'an'da emir ve yasaklarını açıkça zikrederek bizlere iyi bir insan ve Müslüman olmanın detaylarını incelikle açıklar. Bizlere hidayet sahibi olmaya giden en doğru yolu gösterir. Peki İslam'da Kur'an-ı Kerim dışında başka bilgi kaynakları var mıdır?
🔴 İslâm inancına göre insan, gerçeğin bilgisine üç yoldan ulaşır. Yani, bilginin üç kaynağı şunlardır:
↪ Doğru haber: Vahiy ve mütevâtir haber
↪ Selim hisler dediğimiz beş duyu organımızla ulaştığımız bilgiler
↪ Akıl.
1. Doğru Haber
a) Vahiy: Sözlük anlamı olarak vahiy; işaret etmek, gizli ve hızlı bir biçimde bir şeyi bildirmek, elçi göndermek manalarına gelir. Vahiy, İslamî terminolojide emir ve yasakların Allah Teâlâ tarafından ilahi bir yolla peygamberlere bildirilmesine veya bu bildirinin kendisine denir. Dinimizde vahiy, peygamberlere gelir ve sadece Cebrail aracılığıyla iletilir. Vahiy ile gelen her türlü söz, Yüce Allah'ın (CC) sözüdür.
Rabbimiz ile ilişkilerimizin insani ilişkilerimize yansıyışı
🔴 "İlâhî bir yolla" ifadesi vahyin insan aklının kavrayışının üstünde bir şey olduğu, peygamberler haricindeki insanların vahyin özünü tam manasıyla bilemeyeceğini anlatır. Bizler sadece vahiy sayesinde ahireti, cenneti, cehennemi, melekleri bilebiliriz. Çünkü bunlar gaybla ilgili konular olduğundan akıl veya duyularla bilinemez.
🔴 Vahiy, sadece gayb alanındaki bilgi kaynağı değildir. Aynı zamanda, var olan varlıkların sahibi ve yaratıcısının, her şeyi haberdar olan Allah'ın (CC) haber verdiği her konu için kesin bilgi kaynağımızdır.
"Gaybın anahtarları Allah'ın yanındadır; onları O'ndan başkası bilmez. O, karada ve denizde ne varsa bilir; O'nun bilgisi dışında bir yaprak bile düşmez. O, yerin karanlıklarındaki tek bir taneyi bile bilir. Yaş ve kuru ne varsa hepsi apaçık bir kitaptadır."
(En'âm suresi, 59. ayet)
En'âm suresini okumak ve dinlemek için tıklayınız...
🔴 Müslümanlar için Kur'an-ı Kerim'in ve Peygamber Efendimiz'in (SAV) sünnetinde yer alan her haber (vahy) ilim hükmündedir. Aklımız ve duyu organlarımız bu vahyî haberlerin mâhiyetini kavrayamasalar da vahiy, Müslümanların kesin bilgi kaynağıdır. Vahiy, insanlığa tek ve gerçek inanç esaslarını, iyi, doğru ve güzel olanı öğretmek için gönderilmiştir.
🔴 Ehl-i Sünnet'e göre iki çeşit vahiy vardır. Bunlar vahy-i metlüv ve vahy-i gayri metlüvdür.
↪ Vahy-i metlüv (okunan vahiy): Kur'an'ı meydana getiren ayetlerin tamamıdır. Bu vahiy, Allah (CC) kelamı olup namazlarda okunur.
↪ Vahy-i gayri metlüv (okunmayan vahiy): Hadislerle günümüze ulaşan ve lafzı Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed'e (SAV) dayanan vahiylerdir.
b) Mütevâtir haber: Çok sayıda güvenilir insanın, yalan olarak söylenmiş bir söz üzerine birleşmeleri mümkün olmayan bir topluluğun verdiği habere mütevâtir haber denir. Asıl bilgi kaynağımız olan Kur'ân-ı Kerim, nesilden nesile aktarılarak günümüze kadar tevatür yoluyla gelir. Yani Kur'an-ı Kerim mutevatirdir ve bu şekilde bizden sonraki nesillere aktarılır.
Mütevatir nedir?
Tevatür ya da mütevatir, Arapça kökenli bir sözcük olan mütevatir bir haberin ağızdan ağıza yayılmasıyla oluşan yaygın söylenti olması anlamına gelir.
🔴 Haberlerin yaşadığımız çağda önemi açıktır. Görsel, sözlü ve yazılı iletişim araçları her gün sayısız haberlerle insanlara bilgiler ulaştırır. Ama bunların ne kadarı güvenilirdir? Bu haberlerin tamamı bizlerin bilgi kaynağı, olabilir mi? Ancak sadık olayı, durumu doğru şekilde yansıtan haber bilgi kaynağı olabilir.
🔴 Bilgiye ulaşmada bize yardımcı olan bu araçların kendileri güvenilir iken, güvenilir olmamasının sebebi doğru bir biçimde kullanılmamalarıdır. İletişim araçları yalan söylemez. Ama insanlar yalan söyleyebilir ve iletişim araçlarını yalanlarına aracı olarak kullanabilirler.
🔴 Kâfirlerin, hatta fâsıkların verdiği haber ve bilgiyi, araştırmadan, kesin ölçülerimizle test etmeden, bilgi kaynağı olarak kabul ve tasdik etmemiz Kur'ân-ı Kerim'e ters düşer. Bu konu ile ilgili Hucurat suresi 6. ayette şöyle buyrulur:
"Ey iman edenler! Eğer bir fâsık size bir haber getirirse onun doğruluğunu araştırın. Yoksa bilmeden bir topluluğa kötülük edersiniz de sonra yaptığınıza pişman olursunuz."
