Kağıttan ırmağa: Medeniyetimiz
Müslümanların kitaplarla kurduğu o müstesna, sarsılmaz bağ Kur'an-ı Kerim kaynaklıdır. Yemame Savaşı'nda yedi yüz hafızın şehit olması ile bir mushaf altında toplanan Kur'an-ı Kerim ayetleri, Hz. Osman'ın (RA) hilafet döneminde ortaya çıkan ihtilafların bertaraf edilmesi maksadıyla nüshalar halinde İslam beldelerine gönderildi. Bu durum aynı zamanda Kur'an-ı Kerim ilimlerinin doğmasına ve kitapçılığın gelişmesine de zemin hazırladı.
◾ İslam tarihinde kitaplara büyük bir önem atfedildi. Bu atıfların nihayetinde ise ortaya büyük bir kitap medeniyeti çıktı. Şüphesiz ki Tefsir, Hadis, Kelam ve Felsefe gibi İslam medeniyetinin kurucu alanlarında müellifler birçok eser neşretti ve bu eserler büyük bir özen ve ihtimam ile istinsah edildi.
İstinsah ne demek?
Kopyalamak, çoğaltmak anlamlarına gelir.
◾ Ancak Kur'an-ı Kerim'i barındırması sebebiyle mushaflara verilen önem ve ihtimam, her zaman daha fazladır.
◾ Yapılan bilimsel çalışmalar, insanoğlunun ilk dönemlerden itibaren değerli bulduğu ve kendinden sonraki nesillere aktarmak istediği bilgileri sert cisimlerin üzerine kazıdığını gösterir.
◾ Evvela yazı işi için taşlar kullanıldı. Lakin zamanla çeşitli malzemeler belli işlemlerden geçirilerek yazıya uygun hale getirildi. Bunun nihayetinde yazı, medeniyeti şekillendirmeye başladı.
◾ Papirüs, milattan önce 4000 yılında Nil Nehri'nin kenarında yetişen cyperus papyrus bitkisinden elde edilmiştir. Parşömenin icadı ise bir zorunluluk neticesindedir.
◾ Epiphanes, Bergama'ya papirüs ambargosu uygulayınca burada yazı için deriler özel yöntemlerle terbiye edilmiş, sonra da bu derilere "Bergama" işi anlamında pergamen denilmiştir.
◾ Bu gibi malzemelerin icadıyla beraber farklı milletler kağıt üretimi ile alakalı çeşitli malzemeler kullanmaya başladılar. Hz. Peygamber'in (SAV) döneminde üzerine yazmak için tahtadan yapılmış tabletler, develerin kürek kemikleri, hurma ağacı yapraklarının orta damarı, ince beyaz taş ve kırık seramik parçaları kullanıldı.
◾ Hicaz'da en çok, özel üretilmiş deri kullanılırdı. Ashab-ı Kiram da Kur'an-ı Kerim'in ince deriye yazılması hususunda icmâ etmişlerdir. Bu işlem Harun Reşid'in hilafetine kadar etti, onun zamanında ise tamamen kağıt kullanımına geçildi.
◾ Peygamber Efendimiz (SAV) vefat etmeden evvel Kur'an-ı Kerim'i yazma gayreti içerisinde olan sahabîler vardı. Übey b. Ka'b, Muaz b. Cebel, Ebu'd-Derda, Zeyd b. Sabit, Sa'd b. Ubeyd ve Ebu Zeyd'den oluşan altı sahabî (RA) Kur'an-ı Kerim'in tamamını yazdılar ancak bir kitap haline getirmediler.
◾ Ulemâmız bunun sebebini, Resulullah'ın (SAV) bazı ayetlerin neshedilebileceğini düşündüğünden dolayı bir Mushaf tertip edilmesini emretmemesi olarak zikreder. Bunun dışında bazı kısımları yazan sahabîler de vardı.
