Kandil nedir? Kandil neden kutlanır? Kandil nasıl kutlanır?
Müslümanlarca mübarek sayılarak yılın belli günlerinde idrak edilen kandiller; insanları bir araya getiren, dualarda buluşturan ve sıla-i rahimi güçlendiren hayırlı vakitlerdir. Kandillerde Müslümanlar, adeta tek yürek olarak Allah'a (CC) yönelirler. Bu mübarek günler insanların fıtratlarını hatırlamaları, hayatlarını gözden geçirmeleri için büyük bir fırsat niteliği taşır. Peki, kandil nedir, neden kutlanır?
Kandil ne demektir?
💠 Müslümanlar tarafından mübarek sayılarak kutlanan gecelere kandil denir. Bu gecelere kandil denilmesinin arkasında Osmanlı Padişahı II. Selim döneminde (1566 - 1574) camilerin aydınlatılıp minarelerde kandiller yakılarak kutlanması yatar.
💠 Müslümanlar tarafından kandil olarak kutlanan vakitler Mevlid, Regaib, Mi'rac, Berat ve Kadir geceleridir. Bazen de bu gecelerin önüne Arapça "leyl" (gece) kelimesi eklenerek leyle-i Kadr, leyle-i Berât ... şeklinde de kullanıldığı görülür.
💠 Bu gecelerin kutlanma zamanları kamerî takvime göre şu şekilde belirlenmiştir:
➡ Mevlid kandili: Rebîülevvel ayının on ikinci, Regaib: Receb ayının ilk cuma, Mi'rac: aynı ayın yirmi yedinci, Berat: Şâban ayının on beşinci, Kadir gecesi ise Ramazan ayının yirmi yedinci gecesi idrak edilir.
Mevlid kandili
💠 Mevlid kelimesi "doğum yeri, doğum zamanı, doğuş, doğum yeri, maskat-ı re's, doğum zamânı, özellikle Hz. Muhammed'in (SAV) dünyaya geldiği zaman" anlamlarına gelir.
💠 Mevlid kandili, Peygamberimiz'in (SAV) doğumu münasebetiyle kutlanır. Mevlid kutlamalarını ilk ihdas eden zatın Erbil Atabegi Muzafferüddin Kökböri olduğu kabul edilir.
💠 Kandil için toplananlara Mevlid kıssaları okumayı ilk başlatan kişinin ise Mısır'ın Çerkes yönetimi ya da Mısır Fâtımîleri olduğu rivayet edilir. (Ca'fer Murtazâ el-Âmilî, s. 20) Makrîzî'nin Fâtımî bayramlarıyla ilgili yazdıkları bu konuda onların önceliğini teyit eder mahiyettedir.
💠 Osmanlı döneminde Mevlid kandillerinde çeşitli kutlama faaliyetleri icra edilirdi. İbnü'l-Hâc gibi bazı fakihler, mevlid münasebetiyle yapılan eğlencelere ve israf olduğu gerekçesiyle çok sayıda kandil yakılmasına karşı çıkmıştır.
Regaip kandili
💠 Receb ayının ilk Cuma gecesi Müslümanlar tarafından Regaib Kandili olarak kutlanır. Hadis âlimleri bu gecenin Regaib diye adlandırılmasının bu gecede kılınması gelenek hâline gelen Regaib namazıyla ilgili rivayetlerden kaynaklandığı görüşündedir.
💠 Arapça bir sözcük olan "Regâib" kelimesi hadis ve fıkıh literatüründe "bol sevap ve mükâfat, faziletli amel" manalarına gelir ve "rağibe" kökünden türemiştir. Reğabe ise herhangi bir şeyi istemek, arzulamak, ona karşı meyletmek ve onu elde etmek için çaba sarf etmek anlamlarına gelir.
💠 Regaib gecesi, Kur'an'da saygı gösterilmesi istenen ve hadislerde -gün belirtilmeden- oruç tutulması tavsiye edilen haram aylardan Receb ayında bulunur.
💠 Özellikle tasavvufî eserlerde yer alan, Hz. Peygamber'in (SAV) Regaib gecesinde ana rahmine düştüğü, Receb ayının ilk perşembe günü oruç tutup gecesinde Regaib namazı adıyla bir namaz kılmanın sevap olduğu ve bu gecenin birçok faziletinin bulunduğu yönündeki rivayetlerin asılsız olduğu hadis âlimlerince belirtilmiştir.
❗ Haram aylar ne demektir?
İslam'da savaşmanın yasaklandığı dört mübarek aya "haram aylar" denir. Peygamber Efendimiz (SAV) haram ayları Zilkade, Zilhicce, Muharrem ve Receb olarak açıklamıştır.
