Kötülük nedir? Kötülükle ilgili hadisler...
Günümüzde artık kötülüğe kötülükle karşılık vermek gerektiği bilinci hakim. İnsani ve ilahi olanın artık pek önemsenmediği bir dönemin içindeyiz. Ne yazık ki bir canlının ölümüne sebep olup, hiç üzülmeyen bir neslin yetişmesine neden olan; diğerkamlığın yerini bencilliğin, anlayışın yerini katı yargılamaların ve affetmenin yerini ise intikam heveslerinin kuşattığı bir imtihanla karşı karşıyayız. Peki normalleştirilmeye çalışılan kavram kötülük, tam olarak nedir? İslam kötülük hakkında ne gibi öğütler vermiştir? En önemlisi kötülük kimin yanına kalır? Sizler için hadislerden yola çıkarak, yazarların görüşlerine değinerek kötülük kavramı hakkındaki detayları araştırdık.
Sözlükte kötü olmak, kötülüğe meyletmek, kötülük yapmak gibi anlamlara gelen şer, hayrın karşıtıdır. Kelimeye terim olarak kimsenin hoşlanmayıp yüz çevirdiği zararlı ve kötü şey; zararlı şeylerin yayılması; bir şeyin kendi tabiatıyla örtüşmemesi gibi manalar verilmiştir.
Dinî literatürde Allah'ın yasakladığı, karşılığında ceza tertip edilen inanç ve davranışlar şer diye nitelenir. Kur'ân-ı Kerîm'de şer kelimesi biri çoğul kalıbıyla olmak üzere otuz yerde geçer.
Allah insanları iyilik ve güzellikler vasıtasıyla denediği gibi korku, açlık, mal ve can kaybıyla da imtihana tâbi tutar. Ayetlerde hayır ve şerrin insanlarca tamamıyla bilinemeyeceği, kişinin sevmediği bir şeyin hayır, sevdiği şeyin de şer olabileceği belirtilir.
Her şeyden önce insanız, Müslümanız; inancımız gereği bir küçük karıncaya dahi saygımız vardır. "Boynuzsuz bir hayvanın hakkının, boynuzludan alınacağı bir Mahşer Günü'ne ve hesabına" dikkatimizi çeken Hz. Muhammed (sav)'in ümmetiyiz. Ancak kötülük bazen ulvi amaçlar içerisine dahi gizlenebilir. Çoğu zaman görünürde bir nedeni bile yoktur. Bu yönüyle kötülük, kendi kendini besleyen bir olgu olarak düşünülebilir. Yani, kötülük kötülüğü çağırır. İnsan nefsi üzerine dikkat çekici bilgiler veren İslâm âlimleri insan nefsine gizlenmiş kötülük potansiyelinin farklı zamanlarda farklı şekillerde ortaya çıkabilen bazı özelliklerle kendini gösterebileceğini söyler. Bu olumsuz potansiyelin bir yansıması da "yırtıcılık" şeklinde tezahür eder.
Ebû Hüreyre'den rivayet edildiğine göre, Resûlullah (sav) şöyle buyurmuştur:
"Birilerine bir yüzle, birilerine de başka bir yüzle gelen ikiyüzlü kişi, insanların en kötülerindendir." Müslim, Birr, 98
Nefs denilen insanın benliğinde gizlenmiş sıfatlarından biri de "sebuiyyet" kavramıyla ifade edilen yırtıcılık özelliğidir. Nitekim İstiklal şairimiz M. Akif, "Sırtlanları geçmişti beşer yırtıcılıkta; Dişsiz mi bir insan, onu kardeşleri yerdi!" beytiyle insandaki bu özelliğe dikkat çeker.
Allah Teâla, bir şeyin iyi veya kötü olduğunu bizlere bildirmiştir; insanlara gönderdiği elçiler ve kitaplar vasıtasıyla kullarını bu konuda yönlendirmiştir. Bu sayede kulları, Allah'a ve ahiret gününe inanır, iyiliği emreder, kötülükten men eder ve hayır işlerinde birbirleriyle yarışırlar. Ancak insan bazen iyi ile kötüyü karıştırabilmektedir.
"...Olur ki bir şey sizin için hayırlı iken siz onu hoş görmezsiniz. Yine olur ki bir şey sizin için kötü iken siz onu arzularsınız. Allah bilir, siz bilmezsiniz." Bakara, 2/216.
Ebu Hanife 'aklın iyiyle kötüyü ayırt edebilen yeteneğe' sahip olduğunu söyler. Aklın temel görevi, iyi ile kötüyü, doğru ile yanlışı ayırt etmekten ibarettir: insanın göreceli olarak daha zayıf olduğu bütün varlıklar arasında yegane üstünlüğü bu yetenek sayesinde mümkün olabilir. İyi ile kötü ve doğru ile yanlış hakkında tereddüdü bulunmayan bir varlık anlayışında akıl bu anlamla özdeşleşerek öteki canlılardan insanı ayrıştırırken onları kendisine amade kılan güç ihsan eder ona.
İnsan, hayrı ister gibi şerri de isteyebilir:
"İnsan hayrı istediği gibi şerri de ister. İnsan pek acelecidir." İsrâ, 17/11.
Doğruyla yanlışı birbirinden ayıran kitap "Furkân", mümine yol gösterir:
"Allah senin başına herhangi bir kötülük getirecek olursa bil ki onu, O'ndan başka giderebilecek yoktur. Eğer senin için bir iyilik dilerse O'nun lütfunu engelleyebilecek de yoktur. O, bunu kullarından dilediğine verir. O, çok bağışlayan ve çok merhamet edendir." Yûnus, 10/107.
