Medeniyetimizde Muharrem ayı
Muharrem ayı, Osmanlı Devleti'nde Hicri takvimin ilk ayı olmasıyla önem arz etmenin yanı sıra içerisinde gerçekleşen hadiselerle de hatırlarda yer edinen bir zaman dilimidir. Sevincin ve kederin bir arada yaşandığı vakitlere sahne olurken, birlik ve beraberliğin de yoğun şekilde hissedildiği bir ibadet mevsimidir.
◻ Osmanlı belgelerine 'm' kısaltmasıyla yansıyan Muharrem ayı saray erkanında, ulema meclislerinde, toplum mabeyninde değer verilen ve saygı duyulan önemli bir aydı.
◻ "Muharremü'l Haram" yani savaşmanın haram kabul edildiği dört aydan biri olduğu da bilinen bu ayda, ekseriyetinin halife olduğu Osmanlı padişahları diğer devletlerle savaş yapmamaya dikkat ederdi.
Muharrem ayı ile ilgili ayet ve hadisler
◻ Peygamber Efendimiz'in (SAV) Muharrem ayı ile alakalı ifade ettiği müjde verici hadisler, Muharrem ayının Osmanlı Devleti için önemli bir yer edinmesinde etkili bir sebepti.
◻ Hz. Peygamber'in (SAV) özel bir ihtimam göstermesi ve önemli tavsiyelerde bulunması Osmanlı'da da önemli bir karşılık bulmuştu.
◻ Osmanlı Devleti'nde - tüm Müslümanlarda olduğu gibi - Resulullah'a (SAV) gösterilen muhabbet onun soyundan gelenlere de gösteriliyordu.
◻ Hatta Hz. Hüseyin'in (RA) soyundan gelenlere ve Hz. Hasan'ın (RA) soyundan gelenlere gösterilen saygı toplumda hissedilir düzeydeydi.
Hicrî yeni yıl ve Muharrem ayı
◻ Muharrem ayında gerçekleşen üzücü hadise Kerbela, her yılın bu ayında tekrar anılmasıyla toplumda büyük bir matem ve hüzne sebep oluyordu.
◻ Toplumun farklı kesimleri hadiseyi çeşitli şekillerde anıyor, Peygamber Efendimiz'in (SAV) sevgili torunu merhum Hz. Hüseyin (RA) için hatimler okunuyor, hüzünlü şiirler yazılıp, söyleniyordu.
◻ Bu hadise, Osmanlı'nın şiirlerine dahi yansıyor, Türk Edebiyatı'nda Muharremiyye olarak adlandırılan eserler Muharrem ayında sık sık okunuyordu.
◻ Muharrem ayı bu hadisenin verdiği buruklukla Osmanlı Devleti için bir ibadet mevsimi atmosferinde geçiyordu. Resulullahın (SAV) oruç hakkındaki hadisleri, ibadet hususundaki tavsiyeleri büyük bir özenle yerine getirilmeye gayret ediliyordu.
◻ Osmanlı Devleti'nde Muharrem ayında yapılagelen geleneklerden birisi de Aşure geleneğiydi.
◻ Ehl-i Beyt'e olan sevgiyi izhar eden bu günde, Osmanlı halkında ibadet ve hayır yapma duyguları yoğunlaşıyordu.
◻ Bütün Müslüman milletler tarafından çeşitli şekillerde kutlanagelen kadim gelenek Aşure günü, Osmanlılarda mezhebi kimliklere göre Müslümanlar tarafından yas ve sevinç içerisinde geçerdi.
◻ Rûz-i katl ve yevm-i Âşûrâ olarak yadedilen bu vakit, Muharrem içerisinde yapılan en eski uygulamalardan birisiydi.
◻ Osmanlı Devleti'nde Muharrem ayının güzide yerinin hissedildiği mekanlardan birisi de tekkelerdi.
◻ Öyle ki Muharrem ayı, en fazla etkisini tekkelerde gösterir ve bu ay, tekkelerin en mahzun ayı olurdu.
◻ Muharrem ayında tekkelerde suyu asgariye indirmek, az yemek, az içmek, az uyumak önemli bir uygulama idi.
◻ Ay boyunca tekkelerde Hz. Hüseyin ve Kerbelâ ile ilgili nağmeler dile dökülür, cûş-u hurûşa gelen dervişler, şiirle bestenin ve yanık sesin en güzel örnekleriyle inler, gözyaşı dökerlerdi.
Cûş-u hurûş:
Neşe ve âhenk
◻ Tekke halkından, civar komşulardan başlamak üzere, bütün fukara ve çocuklara sofralar hazırlanır, kurbanlar kesilir, Aşure yemeği dağıtılırdı.
◻ Tüm bu faaliyetler Muharrem'in onundan otuzuna kadar, bazan Safer'in onuna kadar kırk gün boyunca devam ederdi.
Safer ayı:
Hicri takvimin başı olan Muharrem ayından sonra gelen ikinci ay
