Osmanlı'da cami dersleri
Osmanlı döneminde camiler sadece bir ibadet mahalli değil, Asr-ı Saadet'te olduğu gibi toplumsal hayatın merkezinde yer alırdı. Camilerde düzenlenen fıkıh, tefsir, kelam, akaid dersleri Müslümanların kendisini ilmi manada geliştirmesine olanak sunduğu gibi, medreseye gidecek çocuklar için adeta bir hazırlık işlevi görürdü. Böylece ilim toplumsal tabana yayılırdı. Osmanlı'da cami derslerini araştırdık.
◼ Osmanlılar eğitim konusuna önem göstermiş ve çağının ötesinde adımlar atmış bir devletti. Kurdukları eğitim kurumları ile nesiller yetiştirerek Devlet-i Aliyye'nin ömrünü uzatmışlardı.
◼ Eğitimin toplumun her kanadına yayılmasını önemseyen Osmanlı'nın bu meyanda attığı adımlardan en önemlisi ise camilerde düzenlenen halka dersleriydi.
◼ Osmanlılar, tıpkı Asr-ı Saadet'te olduğu gibi camilerin sürekli bir eğitim merkezi olmasını önemsemiş ve bu meyanda adımlar atmışlardı.
◼ Bu anlayışa binaen camilerde var olan kadrolara ilave olarak dersiamlık, hatiplik, kürsü şeyhliği, cuma vaizliği, salavathanlık ve cüzhanlık gibi pek çok vazifeli görevlendirilmişti.
◼ İstanbul'daki camiler özellikle bu uygulamanın merkezinde tutulur, payitaht halkının bu derslere katılması teşvik edilirdi. Camiler bu dönemde adeta kapanmayan okullardı.
◼ Osmanlıların hükmettiği yıllar boyunca İstanbul'un büyük camileri başta olmak üzere pek çok camide namaz saatlerinin evvelinde veya sonrasında ders halkaları kurulurdu.
◼ Cami dersleri hem halka olarak hem de vaazlarla işlenirdi. Özel gün ve gecelerde vaizler, kürsülerden belirli bir konuyu işlerlerdi. Böylece dersler uzun bir periyota yayılırdı.
◼ Özellikle toplumsal alanda yayılan görevliler bu derslerden istifade eder, öğrendiklerini toplumun belli kesimlerine yansıtırlardı. Böylece öğretim tabana yayılırdı.
◼ Camideki eğitim halkaları ise ciddi bir sisteme bağlıydı. Bu dersler günün hemen her saatinde gerçekleşse de halka dersleri daha çok ikindi namazının ardından başlardı.
◼ Toplumun pek çok sınıfının yanında sıbyan mektebini tamamlayan çocuklar da yüksek öğrenimden önce camilerdeki halka derslerine devam ederlerdi.
