Peygamberimizin askeri hayatını kayda alan alim: Vakıdi
İslam tarihindeki sayılı megazi alimlerinden olan Vakıdi, ortaya koyduğu çalışmalarla siyer ilmine büyük katkı sundu. Özellikle Peygamber Efendimiz'in gazve ve seriyyelerinin tam doğruluğunu sağlayabilmek için Mekke, Medine ve Hicaz bölgelerinde yaptığı araştırmalar, o dönem tarihi hadiselerinin bir olay döngüsü çerçevesinde bugüne ulaşmasını sağlamada büyük öneme sahiptir. Peki, bir tarihçi üslubuyla çalışmalar ortaya koyan Vakıdi kimdir ve megazi ilmi nedir?
💠 Alimlerin yetişmesini sağlayan sadece hocaları, aileleri, aldığı eğitimler ve okuduğu kitaplar değildir. Alimleri esas; var oldukları ortam, duydukları ses, soludukları hava, hissettikleri şuur, dokundukları toprak, yürüdükleri yol, yaşadıkları çağ alim yapar.
💠 Özellikle çocuk yaşlarda muhatap oldukları muhit, onların ilerideki ilim faaliyetlerini ciddi bir ölçüde etkiler. Henüz çocuk yaşında ilk eğitimini anneden ve aileden alan alimler, ilmi hayatlarını bu zaman, zemin ve ortamdaki temeller üzerine inşa ederler.
Nesilleri ihya eden alimler: Şems-i Tebrizi, Akşemseddin, Şems-i Sivasi
💠 Büyük bir Megazi yazarı olan Vakıdi, İslam medeniyeti için Peygamber Efendimiz'in (SAV) katıldığı savaşların ve gazvelerin kaydı, muhtevası, nasıl ve ne suretle olduğu gibi birtakım detayları aktarma noktasında büyük ve önemli bir alimdir.
💠 Aynı zamanda pek çok hadis rivayetinde de bulunan Vakıdi, özellikle Siyer ve Megazi ilminin gelişiminde büyük emek sahibidir. Vakıdi'nin Megazi alanındaki saygınlığı, Ahmet b. Hanbel (RA) gibi pek çok sahabi efendimiz tarafından doğrulanır.
Bilgi Notu: Büyük bir zeka ve kabiliyete sahip olan Vakıdi'nin bu denli büyük bir alim olmasının sırrı, ilme değer veren bir ailede, Kur'an ve hadis ekseninde yetiştirilmiş olmasında saklıdır. Ayrıca 50 yıl Peygamber Efendimiz'in (SAV) yanı başında Medine'de hayat süren Vakıdi'yi şüphesiz Medine'de o dönemde din ve diyanet üzere dönen yaşam ve içtimai hayat büyük bir oranda etkilemiştir. Onun zihni yapısının ve karakterinin, Allah'ın rızasını kazanmak ve Resulullah'ın (SAV) hadisini öğrenmek ve yaymak düşüncesi merkeziyetinde gelişmesi, büyüdüğü ortamın ona kattığı değerli meyvelerdendir.
Peygamber Efendimiz (SAV) zamanında Ramazan ayında düzenlenen seriyyeler
💠 Vakıdi, Megazi ilminin yanı sıra, Hadis ilmi, İslam tarihi ve Tabakatla da meşgul olur. Vakıdi özellikle Hz. Peygamber (SAV) ve Hulefâ-yi Râşidîn döneminde gerçekleşen olayları doğru bir şekilde kayda dökebilmek üzere sahabi torunlarına ve şehit ailelerine ulaşarak onlardan savaşlar ve gerçekleşen olaylar ile ilgili bilgi toplar.
💠 Doğru bilgiyi kayda alabilmek üzere sadece hatırat sahibi kimseler ile konuşmakla iktifa etmeyerek, gazve ve seriyyelerin gerçekleştiği Mekke, Medine ve Hicaz bölgelerinde bizzat araştırmalarda bulunur.
iktifa:
💠 Vakıdi tarihi olayları anlatır ve rivayet ederken o dönem Hadis ilminde pek kullanılmayan ve fazla da itibar edilmeyen bir yöntemi kullanır. Esasında o dönemde başkaları tarafından da kullanımına rastladığımız bu yöntem olayları birbirine bağlamak suretiyle aktarma üslubudur.
💠 Vakıdi gerçekleşen bazı olayları anlatırken hadislerin senetlerini birleştirerek bir olay örgüsü şeklinde hadiseyi kayda alır. Esasında tarihçilerin uyguladığı bu üslubun Siyer ve Megazi ilmine yansıtılması olayların bir bütün ve kopukluk olmadan aktarılmasını sağlar.
Bilgi notu: Vakıdi'nin rivayet ettiği hadisleri aktarırken bu şekilde hadislerin senetlerini birleştirme üslubu o dönem bazı alimlerden ve sahabiden iyi karşılıklar bulmaz. Ancak İmam Buhari'nin el-Câmiʿu's-sahîh'inde sıklıkla bu yönteme başvurması Vakıdi'nin eserlerine olan güveni artırır. Ayrıca Vakıdi'yi en çok eleştirenlerden olan Ahmed b. Hanbel'in (RA) her hafta yeğenini göndererek Vakıdi'den örnekler alıp kontrol edip tekrar vermesi onun eserlerine güven veren bir diğer önemli hadisedir. Buradan Ahmed bin Hanbel'in (RA) Vakıdi'ye olan eleştirisinin Hadis, Siyer ve Megazi gibi ilimlerin muhafaza edilmesi, sahih bir surette için olduğu söylenebilir.
💠 Megazi kelimesi "savaş, savaş yeri ve savaş hikayeleri" anlamlarına gelen magzat sözcüğünün çoğuludur. Megazi ilmi ise Peygamber Efendimiz'in (SAV) gazve ve seriyyelerinin tarihini ve bu konuda yazılan kitapları inceleyen ilim alanıdır.
💠 Siyer ilminin de önemli bir başlığı olan Megazi, Hz. Peygamber Efendimiz'in (SAV) şahsen idare ettiği veya sevk ettiği orduyla, kafirlerle çarpışmak kasdı neticesinde meydana gelmiş savaşları inceler.
Bedir Savaşı'ndan önce gerçekleştirilen gazve ve seriyyeler
