Arama
Sabrın faziletleri: Kur’an-ı Kerim’de ve hadislerde sabır nasıl geçer?
Sabır, başa gelen bela ve musibetlere karşı en büyük kalkan; olumsuzluklar karşısında kişinin Allah katındaki derecesini yükselten en iyi davranıştır. Allah Resulü (sav), hadis-i şeriflerinde sabrın imanın yarısı olduğunu bildirmiş ve Müslümanlara başlarına gelen belalar karşısında sabırlı davranmalarını öğütlemiş; özellikle de ilk anda gösterilen metanetin önemine değinmiştir. Resulullah (sav), bu konuda nasıl dua edileceğine de işaret etmiş ve Hz. Ali'nin, "Allah'ım! Senden sabır diliyorum" dediğini duyduğunda "Bu sözünle Allah'tan ağır bir imtihan istemiş oldun; O'ndan âfiyet dile!" buyurmuştur. Peki, sabır nedir? Kur'an-ı Kerim'de ve hadislerde sabır nasıl geçer?
🔸 Sabır, kelime anlamı olarak üzüntü, başa gelen sıkıntı ve musibetler karşısında dayanıklılık göstermek, olumsuzluklar karşısında metanetli olmak manasına gelir.
Sabır, akıl ve zekânın bir ifadesi olarak görülmüştür:
🔸 Düşünen bir kimsenin haramdan uzak durma konusunda sabır göstermesi, Allah'ın azabına sabır göstermekten daha kolay olarak tanımlanmıştır.
"Nefsi telaştan, dili şikâyetten, organları çirkin davranışlardan koruma, nimet haliyle mihnet hali arasında fark gözetmeyip her iki durumda sükûnetini muhafaza etme, Allah'tan başkasına şikâyette bulunmama" şeklinde açıklanmış bir kavramdır.
🔸 Müslüman âlim Gazzali'nin sabır tanımlaması kendisinden sonraki kaynaklara da öncülük etmiştir:
"Din duygusunun nefsânî arzu ve tutkuların baskısına karşı direnç göstermesi."
(X) 🔊 Dr. Kamil Yaşaroğlu'nun sunumuyla "Sabır" konulu podcasti dinlemek için tıklayın
🔸 Mukaddes kitabımız Kur'an-ı Kerim'de sabır kelimesi 5 ayette geçmiş, yaklaşık 100 ayette ise aynı kökten gelen isim ve fiillere yer verilmiştir.
🔸 Ayet-i kerimelerde sabrın önemi üzerinde durulmuş, sabırlı olanlar yüceltilmiş ve sabredenlere verilecek mükâfatlar zikredilmiştir.
🔸 Allah Teâlâ'nın kullarını korku, açlık, yoksulluk, yakınlarının vefatı, maddi kayıp gibi musibetlerle imtihan ettiği vurgulanmıştır.
🔸 Bunlara karşı sabır gösterenlerin, Allah'a teslimiyette bulunanların Rabbimizin lütfuna ve rahmetine ereceği, ebedi kurtuluşa ereceği müjdelenmiştir.
"Andolsun ki sizi biraz korku ve açlıkla; mallardan, canlardan ve ürünlerden eksiltmekle sınayacağız. Sabredenleri müjdele!
Onlar, başlarına bir musibet geldiğinde, "Doğrusu biz Allah'a aidiz ve kuşkusuz O'na döneceğiz" derler.
İşte rablerinin lutufları ve rahmeti bunlar içindir ve işte doğru yola ulaşmış olanlar da bunlardır."
🔸 Sabır kavramı, Kur'an-ı Kerim'de aynı kökten türeyen isim ve fiillerle birlikte 100'e yakın ayette zikredilmiştir.
🔸 Müminlere hitap edilerek Allah'ın yasası hatırlatılmış, nihai başarıların, iyilikler uğrunda gösterilen özveriye ve sabra bağlı olduğu hatırlatılmıştır.
"Yoksa, Allah içinizden cihad edenleri ortaya çıkarmadan ve sabredenleri belirlemeden cennete gireceğinizi mi sanıyordunuz?"
(X) 📕 Âl-i İmrân suresi 142. ayetin tefsiri
🔸 Sabretmenin erdem sahibi olan kullar için hayırlı bir davranış olduğu vurgulanmıştır.
"Sen sabret; sabır göstermen de Allah'ın ihsanı sayesinde olacaktır. Onlardan dolayı üzülme, kurdukları tuzaklardan kaygı duyma.
Çünkü Allah takvâ ile hareket edip iyiliği seçenlerin yanındadır."
(X) 📕 Nahl suresi 127-128. ayetlerin tefsiri
🔸 Dini tebliğde sabrın önemine dikkat çekilmiş ve peygamberlerin bu haslete sahip olduğu belirtilerek azim ve sebat etmenin önemine dikkat çekilmiştir.
"Azim ve kararlılık sahibi peygamberlerin sabrettikleri gibi sen de sabret. Onlar için de acele etme. Başlarına geleceği vaktiyle söylenen şeyleri gördüklerinde sanki gündüzün kısa bir süresini yaşamış gibi olacaklar. Tebliğ konusu işte budur; hiç günaha sapanlardan başkası helâk edilir mi?"
🔸 Bir kimsenin kendisine kötülük yapıldığı takdirde âdil bir biçimde karşılığını vermesi ya da cezalandırılması hak olarak görülmüştür.
🔸 Bununla birlikte sabır göstermesi ise daha hayırlı sayılmış; sabretmenin gerekliliğine değinilmiş ve bunun ancak Allah'ın ihsanı ile olacağı belirtilmiştir.
"Cezalandırmak isterseniz size yapıldığı kadarıyla cezalandırın, fakat sabır gösterirseniz bilin ki sabırlı davrananlar için bu muhakkak daha hayırlıdır.
Sen sabret; sabır göstermen de Allah'ın ihsanı sayesinde olacaktır. Onlardan dolayı üzülme, kurdukları tuzaklardan kaygı duyma.
Çünkü Allah takvâ ile hareket edip iyiliği seçenlerin yanındadır."
(X) 📕 Nahl suresi 126. ayetin tefsiri
🔸 Kötülük yapanlara karşı sabırla muamele etmeye ve kötülüğe kötülükle karşılık vermeyenlere düşmanlarının hile ve tuzaklarının zarar veremeyeceği ifade edilmiştir.
🔸 Bununla beraber özellikle savaş zamanlarında sabreden ve disiplini elden bırakmayan Müslümanların Allah tarafından meleklerle destekleneceği vadedilmiştir.
🔸 Sabırlı davranmanın mükâfatı İslam dininde oldukça büyüktür. İyilik yolunu seçim kötülükleri güzellikle karşılamaya çalışanlar Kur'an-ı Kerim'de övülmüştür.
🔸 Onların bu davranışları ile düşmanlıkların dostluğa çevrilmesi, bunun ise ancak sabırlı davranan ve erdemlerde büyük pay sahibi olanların başarabileceği belirtilmiştir.
🔸 Hz. Lokman'ın oğluna verdiği öğütlerden biri, Kur'an-ı Kerim'de şöyle zikredilmiştir:
"Namazı özenle kıl, iyi olanı emret, kötü olana karşı koy, başına gelene sabret. İşte bunlar kararlılık gerektiren işlerdir."
(X) 📕 Lokman suresi 17. ayetin tefsiri
🔸 Kur'an Yolu Tefsirine göre, insanın iyi ve itaatkâr bir kul olduğunu gösteren üç örnek davranışın sıralandığı bu ayetteki "namaz" Allah'a kulluk ödevini, "iyi olanı emredip kötü olana karşı koymak" toplumsal davranışlar karşısındaki kulluğun gerektirdiği yapıcı tutumu, "sabır" ise maddî ve sosyal çevreden gelen sıkıntıları, belâları birer imtihan bilip metanetle karşılama olgunluğunu yansıtır.
🔸 Ayetteki "İşte bunlar, kararlılık gerektiren işlerdendir" ifadesi, bu davranışların, kulluktaki kemali gösteren birer örnek olduğunu, hayatın şartları içinde yerine getirilmesi gereken böyle daha başka yüksek davranışlar da bulunduğunu gösterir.
(X) 🔍 Hz. Lokman kimdir? Hz. Lokman'ın oğluna verdiği öğütler...