Kelimelerin geçmişten günümüze değişim serüveni

Yayınlanma Tarihi: 24.12.2019 16:52 Güncelleme Tarihi: 24.12.2021 15:00

Bugün kullandığımız kelimelerin kökenini ve bu kelimelerin yüzyıllardır hangi değişimlere maruz kaldığını biliyor muydunuz? Gündelik hayatta üzerine fazla düşünmeden kullandığımız kelimelerin ilginç özellikleri ve köklü bir tarihi var. Kimi Orhun Yazıtları'nda, kimi Uygurcada, kimi ise ilk dönem İslami eserlerinden sayılan Divanü Lugati't-Türk ve Atebetü'l- Hakayık'ta karşımıza çıkan bu kelimelerin kökenlerini, anlamlarını, değişimlerini ve kullanıldığını yerleri sizler için derledik.

1/15

Bayrak

Eski Türkçe'de kelimenin aslı 'badruk'tur.

Eski Türkçedeki badruk sözcüğünden evrilmiştir..

Türkçe bat- > batır- fiiliyle birleştirilmesi gerek ses gerek yapı bakımından zorlamadır. Alet isimleri yapan +Ak eki Eski Türkçede mevcut değildir.

"Batrak" şekliyle Divanü Lugati't- Türk'te geçer.

Uygurcada: badruk "flama, bayrak anlamına gelir.

2/15

Kalamar

Yeni Yunancadaki kalamári, "mürekkep balığı" sözcüğünden alıntıdır. Yunanca sözcük Eski Yunanca kálamos "kamış, kalem" sözcüğünden +ari sonekiyle türetilmiştir.

Kalem- Kalamar (Kalem sözcüğü Arapçadır, Arapçaya ise Yunancadan geçmiştir. Kalamar sözcüğünün aslı Yunancadır. Türkçede kalamarın diğer karşılığı da Mürekkep balığıdır.

Eskiden yazı mürekkebinin ana kaynağı olduğu için bu ismin verildiği varsayılabilir.

3/15

Tavşan

Eski Türkçedeki tabışgan sözcüğünden evrilmiştir. Eski Türkçe, *tabış- "seğirtmek, koşturmak" fiilinden +gAn sonekiyle türetilmiştir.

"Tavış(mak)", seğirtmek(hızla koşmak) anlamındadır. "-gan" ise fiilden isim yapan bir ek olduğu için "Tavışgan", günümüze kadar tavşan olarak evrilmiş.

Tabışgan: Orhun Yazıtları'nda geçmiştir.

4/15

Cürüm

Arapça "c,r,m" kökünden gelir ve dilimize geçtiği gibi İngilizceye de geçmiştir.

"Cürüm" sözcüğü yerine daha çok "suç" sözcüğünü tercih etsek de bu sözcük dilimizde sıkça kullanılmaya devam ediyor.

Kökeni "crimne, cemere" gibi eski Frenk ve Latin sözcüklerden geldiğine dair bir düşünce vardır.

Cürm kelimesi ilk kez Codex Cumanicus (1300) sözlüğünde geçer

5/15

Börek

Farsça burak, "1. hamur ve etle yapılan bir yiyecek, Acem yahnisi veya salma veya buğra aşı, 2. üçgen böreği, sembuse" sözcüğünden alıntıdır. Farsça sözcük Farsça būre veya buġre "Acem yahnisi" sözcüğünün küçültme halidir. Bu sözcük Eski Türkçe bir sözcükten alıntı olabilir; ancak bu kesin değildir.

Eski Türkçe çörek "topçuk?" sözcüğünden evrilmiştir.