Arama
Kültür tarihimizde "kuş dili"
Henüz çocukluk yıllarında hemen herkes tarafından öğrenilen kuş dili, nasıl ortaya çıkmış hiç düşündünüz mü? Çocukluğumuzun eğlenceli bir oyunu olmasının yanı sıra günümüzde haberleşme yöntemi olarak da kullanılır. Tüm bunların ötesinde kuşların dili tasavvuf edebiyatında kendine geniş bir yer edinmiştir. Feridüddin Attar'dan Gazzali'ye kadar pek çok İslam alimi bu konu hakkında eserler kaleme almıştır.
◾ İslam'da kuş dili denince akla Hz. Süleyman (ra) gelir. Kur'an-ı Kerim'de adı geçen, Allah (CC) katında büyük değeri ve güzel yeri olduğu bildirilen peygamberlerdendir. Cenab-ı Hakk'ın, Hz. Süleyman'a bahşettiği mucizelerden biri de kuşların dilinden anlamasıdır. Tasavvufi manada ise kuş dili, ilahi kudretin yardımı ile batın manalara erişimi temsil eder.
◾ Dünyadaki farklı medeniyetlerin mitolojik kaynaklarında bazı insanların hayvanlarla iletişim kurabildiği anlatılır. Bilhassa kuşlarla konuşabilen bu kimselere kuşların gelecekten haber verdiğine inanırlar. Öyle ki birçok masal, destan ve efsanede kuş dilini bilen kahramanlara rastlanır.
◾ Yüce Kitabımız Kur'an-ı Kerim'de Hz. Süleyman'a (ra) hayvanların dilinin öğretildiği aktarılır. Neml Suresi'nde anlatılan kıssaya göre cinler, insanlar ve kuşlar Süleyman Peygamber'in (ra) emrine verilmiştir.
◾ Hz. Süleyman'ın Hüdhüd isimli özel bir çavuş kuşu vardır. Bir gün Süleyman (a.s.) Hüdhüd'ü göremez ve nerede olduğunu sorar. O sırada Hüdhüd çıkagelir ve Yemen'de bulunan Sebe halkının hükümdarı Belkıs'ı gördüğünden bahseder. Daha sonra anlatılan Belkıs'ın tahtı kıssası da bu olayın devamında yaşanır.
◾ Şemseddin Sami tarafından hazırlanmış olan Kamus-ı Türki'de kuş dili "müttefeku'n-aleyh ve anlaşılmaz lisan" şeklinde tanımlanır. Bu, üzerinde çoğunluğun ittifak ettiği anlaşılması güç bir dil anlamına gelir.
◾ TDK, kuş dilini "genellikle çocukların kelimelerin başına veya hecelerin arasına başka heceler ekleyerek oluşturdukları bir konuşma türü" olarak açıklar. Bu iki sözlükte de kuş dilinin yalnızca bir anlamı açıklanmıştır.
◾ Anlaşılmama amacıyla oluşturulan gizemli dil anlamındaki kuş dilinin tek bir biçimi yoktur. Hecelerin arasına, kelimelerin başına veya sonuna farklı farklı heceler, harfler veya kelimeler eklenerek kuş dili konuşulur.
◾ Bunların en yaygını ga, ge, gı gibi g harfinin sonuna geldiği heceye bağlı olarak seslendirilerek kullanılmasıdır. Bazen birtakım ses gruplarının hecelerin arasına veya kelime sonlarına getirilmesiyle de oluşturulur. Sözcüklerin tersten telaffuz edilmesiyle de kuş dili konuşulur.
◾ Kuş dilinin tarihi sanıldığından daha eskiye dayanır. 17. yüzyılda yaşamış ünlü seyyah Evliya Çelebi, kaleme aldığı Seyahatnamesinin bir kısmında kuş dilinden söz eder.
◾ Evliya Çelebi, çevresindeki yabancıların duymasını istemediği meselelerden bahsederken bu dili kullanır. Seyahatnamesinde şöyle anlatır:
"Gulâmımın birine kuş lisanı üzere 'Cücümlece yocoldacaşlacarıcım sicilacahlacansucunlacar icihticiyacatecen ducursucunlacar' diye emrettim. Yani "Cümle yoldaşlarım silâhlansunlar, ihtiyaten dursunlar" diye emrettim."
◾ Seyahatname'nin 2. cildinde geçen bu cümlelerde Evliya Çelebi, hecelerin arasına c sesiyle eklemeler yaparak kuş dili konuşmuştur.