Arama
Osmanlı'nın ilim yuvası Darülfünun’un iz bırakan hocaları
Osmanlı'nın, eğitim alanında atılan en büyük adımı olan Darülfünun, Türk yükseköğretim hayatında çok önemli bir yere sahipti. Peki, Reşat Nuri, Falih Rıfkı, Necip Fazıl gibi pek çok önemli kalemin mezun olduğu Osmanlı'nın bu ilim yuvası Darülfünun 'un iz bırakan hocaları kimlerdi?
Ahmet Mithat Efendi kimdir?
Orta halli bir esnaf ailesi içinde ve güç şartlar altında yetişen Ahmet Mithat Efendi, babasının ölümü üzerine,1857 yılında ağabeyinin memuriyette bulunduğu Vidin'e gitti. Orada başladığı sıbyan mektebini Tophane'de bitirdi. Midhat Paşa'nın Niş valiliği sırasında yine ağabeyi ile Niş'e gitti, rüşdiye tahsilini orada tamamladı. Mithat Paşa'nın Tuna valiliği üzerine Rusçuk'a giden Ahmed Midhat, Vilâyet Mektûbî Kalemi'nde 1864'te ilk memuriyetine başladı.
Kendi adını bu zeki ve kabiliyetli gence veren Midhat Paşa, onu Fransızca çalışmaya teşvik etti ve imkânlar sağladı. Bağdat valisi olan Midhat Paşa, yeni vazifesine giderken kalabalık maiyeti arasında, ağabeyi ile birlikte Ahmed Midhat'ı da götürdü. İlk kitapları olan Hâce-i Evvel serisi ile Kıssadan Hisse'yi burada yazdı.
Bağdat mutasarrıfı olan ağabeyinin ölümü üzerine memuriyetinden ayrılarak İstanbul'a döndü. Ağabeyininki ile beraber çok kalabalıklaşan ailenin geçim sıkıntısı omuzlarına yüklendi. Cerîde-i Askeriyye'ye başmuharrir oldu. Bunun yanı sıra, Tahtakale'de oturduğu evde kurduğu matbaada, aile fertlerinin de katılmasıyla kendi kitaplarını neşre başladı. Bu neşriyatta muharrir, mürettip, dağıtıcı olarak kendisinden ve ailesinden başka yardımcısı olmadı.
Ahmed Midhat, ölümüne kadar Takvîm-i Vekayi' ve Matbaa-i Âmire müdürlüğü, Meclis-i Umûr-ı Sıhhiyye âzalığı ile reisliğinde ve çeşitli hocalıklarda bulunmuş, 1889'da Stockholm'de toplanan Şarkiyatçılar Kongresi vesilesiyle iki buçuk ay süren bir Avrupa seyahati de yaptı. II. Meşrutiyet'ten sonra emekli olarak bir müddet Dârülfünun, Medresetü'l-vâizîn ve Dârülmuallimât'ta genel tarih, dinler tarihi, felsefe tarihi, eğitim tarihi gibi dersler okuttu. 28 Aralık 1912'de fahrî olarak hizmet ettiği Dârüşşafaka'da vefat etti.
1845'ten 1900'e kadar çeşitli sebeplerle üç kez açılıp kapanan Darülfünun, Osmanlı'da yükseköğrenimin verildiği önemli bir merkezdi. II. Abdülhamid'in açtığı bu yükseköğretim kurumunda İlahiyat Şubesinde Tarih-i Edyan (Dinler tarihi) dersini Ahmet Mithat Efendi verdi. Aynı zamanda İlahiyat Fakültesi Meclis üyesi ve İlahiyat Fakültesine yeni bir müfredat hazırlayan heyet üyesiydi. Ahmet Mithat Efendi ve genel tarih, felsefe tarihi, eğitim tarihi gibi dersleri 1912'de yılında vefat edene kadar okuttu.
Ahmet Mithat Efendi, yüzyılın ilk Osmanlı dinler tarihçisi olarak Darülfünûn İlahiyat Şubesinde dinler tarihi dersinin konmasını sağlamakla kalmamış, sırf bu iş içim üç yüz sayfayı aşkın bir ders yazmıştı. Ahmet Mithat'ın Tedrisi Tarih-i Edyan kitabı buradaki ders notlarından oluşur.