İstanbul'da bir şaheser: Pertevniyal Valide Sultan Camisi
Sultan II. Mahmud'un eşi, Sultan Abdülaziz'in annesi olan Pertevniyal Valide Sultan, Osmanlı coğrafyasının pek çok bölgesinde hayır eserleri yaptıran mümtaz bir karakterdi. Toplumsal huzuru sağlama noktasında önemli katkılarda bulunan Valide Sultan, şahsi hazinesini de Devlet-i Aliyye'ye bağışlayarak büyük bir teslimiyet örneği gösterdi.
Pertevniyal Valide Sultan kimdir?
🔷 Pertevniyal Valide Sultan, eşi II. Mahmud'un ölümü üzerine Valide Sultan unvanını alır ve oğlu Abdülaziz'in bütün saltanatı boyunca Hanım Sultan olarak kalır. Sultan Abdülaziz'in üzerindeki büyük etkisinden dolayı ona Ümmü'l Cihân da denilir.
🔷 Osmanlı padişahı II. Mahmud'un eşi ve Abdülaziz'in annesidir. Sultan, bilhassa hayır işlerine büyük önem vermiştir. Pertevniyal Lisesi'ni ve Pertevniyal Valide Sultan Camisi'ni yaptırarak Konya Aziziye Camisi'nin yapımına büyük katkıda bulunur.
🔷 Pertevniyal Lisesi 1930 yılında Pertevniyal Vâlide Sultan'ın vakıf gelirleriyle inşa edilen binada eğitim vermeye başladı. Bunun dışında Valide Sultan İstanbul'un pek çok yerinde çeşmeler yaptırdı.
🔷 Öte yandan zor durumda kalmış insanlara da yardımlarını esirgemeyen Pertevniyal Sultan, ihtiyaç durumunda mal varlıklarından hazineye de aktarımda bulunurdu.
🔷 Hükümet para sıkıntısı yüzünden 1866 yılı Ağustos maaşlarını ödeyemeyince Vâlide Sultan aylık tahsisatı olan 5000 lirayı hazineye bağışladı. (BA, İrade-Dahiliye, nr. 38649)
🔷 1874'deki kuraklık ve kıtlık nedeniyle Anadolu halkına yaptığı yardımların yanında Kırım'dan getirdiği çift öküzlerini çiftçilere dağıtırdı. Ayrıca Kudüs'teki Kubbetü's-sahra için Paris'den büyük bir avize sipariş etti ve Paris sefiri Alî Paşa'nın elli sandığa yükletip İstanbul'a gönderdiği avize Kudüs'e götürüldü. (BA, MD, nr. 169/124)
📌 Sultan Abdülaziz kimdir?
🔷 1830 - 1876 tarihleri arasında yaşamış olan Sultan Abdülaziz, tahttan indirilip öldürülen son padişahtır. Güreş, cirit, av ve bilek güreşi sporlarına meraklıdır.
🔷 Tahttta kalıdığı süre boyunca en çok üzerinde çalıştığı konu Osmanlı Donanması'nın modernizasyonudur. Dönemin son model top ve tüfeklerinin sağlanması Abdülaziz hükümdarlığında gerçekleşmiştir. I. Selim'in ardından Mısır'ı ziyaret eden tek Osmanlı Padişahı'dır.
📌 II. Mahmud Kimdir?
🔷 II. Mahmud, 1785 - 1839 tarihleri arasında yaşadı. 30. Osmanlı padişahı ve 109. İslam halifesi olan II. Mahmud, tahtta kaldığı 31 yıl, Osmanlı tarihinin siyasi açıdan en bunalımlı dönemlerinden biriydi.
🔷 Balkanlarda imparatorluğun dağılma sürecini başlatan Sırp ve Yunan isyanları, Rus, İngiliz ve Fransız donanmalarının Navarin'de Osmanlı donanmasını yakması gibi olaylar ile karşı karşıya kalan II. Mahmud, bir diğer taraftan gerçekleştirdiği reformlarla imparatorluğun çehresini değiştirerek Osmanlı modernleşmesinin temellerini attı.
🔷 Ölümünden dört ay sonra ilan edilen Tanzimat Fermanı'na giden yolu hazırladı. Güzel sanatlara ilgisi olan padişah, şiirlerinde Adlî mahlasını kullandı. Ayrıca Sultan'ın tambur çalıp ney üflediği de bilinirdi.
🔷 Pertevniyal Lisesi 1930 yılında Pertevniyal Vâlide Sultan'ın vakıf gelirleriyle inşa edilen binada eğitim vermeye başlar. Bunun dışında Valide Sultan'ın İstanbul'un pek çok yerinde çeşmeleri de vardır .
🔷 Bunların içinde Kâtib Camii'nin önündeki çeşme yolu daralttığı gerekçesiyle meydandan kaldırılıp caminin giriş kapısının yanına taşındı.
🔷 Diğer çeşmeleri Eyüp'te Yâvedûd Camii sırasında (1856), Aksaray Vâlide Sultan Camii avlu kapısının solunda (1867), Vakıf Gureba Hastahanesi'ne inen yolun sağ başında (1862 tarihli olup bugün mevcut değildir) ve Karagümrük'tedir. Ayrıca Şebinkarahisar'da biri Suboyu (Bige) köyü, ikisi Karaköy yolu üzerinde olmak üzere üç çeşme yaptırdı.
🔷 1864'te masrafları kendi gelirlerinden karşılanmak üzere Tersane'de bir gemi inşa havuzu (taş tezgâh) yaptırmış ve ilk Osmanlı zırhlısı olan Feth-i İslâm bu tezgahtan çıkmıştır. Kadıköy'de Hâlid Ağa Çeşmesi su yolunu ihya ettiği ve Edirnekapı dışında Bektaşi Şeyhi Laz Emin Baba'ya bir zaviye yaptırdığı bilinir.
