Arama
İlk Türk operasının bestecisi Ahmet Adnan Saygun
"Türk beşleri"nin en popüler isimlerinden biri olan Ahmet Adnan Saygun, ilk Türk operasının bestecisi ve ilk kez "devlet sanatçısı" unvanını alan kişidir. Sayısız besteye imza atan Saygun, Yunus Emre'nin şiirlerinden bestelediği Yunus Emre Oratoryosu ile de döneminde adından sıkça söz ettirmiştir. Ölüm yıl dönümü sebebiyle Türk kültür ve sanat hayatında bu denli etkin rol üstlenen Ahmet Adnan Saygun'un hayatı ve sanatına dair ince nüansları siz Fikriyat okurları için derledik.
"Türk beşleri" arasında yer alan Adnan Saygun, önemli din bilginleri yetiştirmiş İzmirli köklü bir aileden gelmektedir. Türk Beşleri, Necil Kâzım Akses, Hasan Ferit Alnar, Ulvi Cemal Erkin, Cemal Reşit Rey ve Ahmet Adnan Saygun'a bazı yazarlar tarafından verilen grup adıdır. Türk Beşleri diye adlandırılmaları ortak bir çizgide olduklarını vurgulamak içindir.
Saygun, klasik müzik bestecisi, müzik eğitimcisi ve aynı zamanda etnomüzikolog (müziği kültürel bağlamda araştıran) tur.
Saygun, İzmir'de "Hadikai Sübyan Mektebi" adlı mahalle mektebinde başladığı ilköğrenimine İttihat ve Terakki Numune Sultanisi'nde devam etti. Sanat eğitimine ağırlık veren bu okulda, Saygun küçük yaşında kendisini gösterdi.13 yaşında müzik çalışmalarına başlayan Saygun, 1925 yılında Fransız La Grande Encyclopedie'den müzikle ilgili makaleleri çevirerek birkaç ciltlik büyük bir Musiki Lugati meydana getirdi.
Saygun çeşitli görevlerde başarısız olunca ilkokul müzik öğretmenliğine yöneldi. İlkokullarda öğretmenlik yaptığı dönemde Ziya Gökalp'in, Mehmet Emin'in, Bıçakçızade Hakkı Bey'in şiirleri üzerine okul şarkıları yazdı. 1926 yılından itibaren İzmir Erkek Lisesi'nde müzik öğretmenliğine başlayan Saygun, bir sene sonra "Re Majör Senfoni" yi besteledi. Hükümetin müziğe yetenekli gençler için açtığı sınava kazanarak devlet bursuyla Paris'e gitti. Bu yıllarda Saygun'un Divertissement isimli yazdığı bestesi Paris'te bir beste yarışmasında ödül kazandı.
Saygun, 1931'de Türkiye'ye dönüp bir süre Musiki Muallim Mektebi'nde müzik öğretmenliğine başladı, müzik imlası ve kontrpuan dersleri verdi. O yıllarda Türkiye'yi ziyaret edecek olan İran Şahı Rıza Pehlevi şerefine ilk Türk operası olan Op. 9 Özsoy Operası'nı bir ay gibi çok kısa bir sürede yazdı.
Sağlık sorunları yaşayan Saygun, görevini ihmal etme gerekçesiyle öğretmenlikten uzaklaştırıldı. Fakat Saygun, 1936'da İstanbul Belediye Konservatuvarı'nda öğretmenliğe geri döndü, 1939'a kadar bu görevde kaldı.
Özsoy Operası, Ahmed Adnan Saygun'un bestelediği ve Firdevsî'nin Şehname'sinden uyarlanan Türkçe olan librettosunu Münir Hayri Egeli'nin Türkiye Cumhuriyeti tarihinin sahnelenen ilk operasıdır. İlk kez 1934'te Münir Hayri Egeli'nin rejisi ve Ahmet Adnan Saygun'un orkestra şefliği altında iki devlet başkanı önünde Ankara Halkevinde sahnelenmiştir.