Osmanlı'nın musiki okulları

İstanbul Üniversitesi Osmanlı Dönemi Müziği Uygulama ve Araştırma Merkezi (OMAR) tarafından hazırlanan Osmanlı Dönemi Müziği Multimedya Arşiv Arama ve Karşılaştırma portalı, İstanbul Üniversitesi Rektörlük Binası'nda düzenlenen etkinlikle kullanma açıldı.

OMAR çatısı altında, İÜ'de görev yapan akademisyenlerin yanı sıra kendi alanında başarılı bilim, kültür ve sanat insanları da görev alıyor. OMARŞİV projesi kapsamında hem içerik zenginleştirme ve malzeme toplama hem de alt yapı hazırlama, seslendirme ve benzeri çalışmalar yürütülüyor. Bu çalışmaların başında, taş plakları dijitalize edilip, Darü'l-Elhan Külliyatı'nın sesli arşivinin yayınlanması var. İlk aşamada ise, yayınların erişime açılarak arşiv portalı halinde aramaya, karşılaştırmaya uygun hale geldiği bir sitenin hizmeti yer alacak. Bunun yanı sıra konserde seslendirilecek şarkılar önceden CD olarak kaydedilecek, ayrıca Osmanlı dönemine ait eski kaynaklardan farklı temalardaki çocuk şarkıları da stüdyoda kaydedilecek.

Osmanlı Maârifi'nin teşkilatlanma sürecinde açılan okullar içerisinde bulunan mûsikî mektepleri müzik tarihimiz açısından önemli bir yere sahip. Başta İstanbul olmak üzere ülkenin çeşitli yerlerinde pek çok mûsikî okulu kuruldu. Başlangıçta bazı dernek ve cemiyetlerin bünyesinde bulunan küçük çaptaki topluluklar zamanla yerlerini profesyonel mûsikî eğitimi veren mekteplere bıraktı. Savaşın getirdiği olumsuz atmosferden dolayı uzun yıllar eğitim yapılamayan bu okullar günümüz konservatuar ve mûsikî cemiyetlerinin temellerini oluşturdu. İşte Osmanlı dönemindeki mûsikî eğitiminin profesyonelleşme süreci…

İstanbul Şehir Tiyatrosu'nun ilk şekli ve adı olan 'Dârü'l-bedâyi Osmani' ilk temsillerin verildiği, ilk tiyatro oyunlarının oynandığı ve ilk konservatuar olma özelliği taşıyor. Osmanlı'da kurulan konservatuvar niteliğindeki ilk mûsikî okulu Darülbedayi. İstanbul Belediye Başkanı Cemil Paşa'nın (Topuzlu) desteği ile açılan okul, resmi olarak 1914 yılında kurulur. Okul kurulurken deneyim ve görüşlerinden faydalanmak için Paris'ten ünlü tiyatro eleştirmeni Andre Antoine davet edilir. Bir tiyatro okulu olarak açılması düşünülen konservatuvara sonradan Batı ve Türk Mûsikîsi eğitimi veren bölümler açılır. Okulun ismi ilk başta "konservatuvar" olarak düşünülmüş ise de Namık Kemal'in oğlu Ali Ekrem'in (Bolayır) önerisiyle "Dârü'l-bedâyi Osmani" adını alır.

OSMANLI'DA KURULAN İLK TİYATRO VE MÛSİKİ MEKTEBİ: DÂRÜ'L-BEDÂYİ OSMANİ

Osmanlı Devleti'nde kurulan ilk resmî mûsiki mektebidir. Darülbedayi'deki mûsikî şubelerinin kapatılmasının ardından kurulmasına karar verilen okulun ilk amaçlarından biri Klasik Türk Mûsikîsi repertuarını notaya almak ve gerekli tashihatları yapmaktı. Bu görev Darülbedayi'de düşünülmüş ancak yerine getirilememişti. Bir nevi konservatuvar eğitim modelinin benimsendiği bu okulda dönemin Batı konservatuvarlarından ayrı olarak üç mûsikî türünde müfredat uygulandığı görülüyordu. Halk mûsikîsi icra anlamında uygulanmasa da nazari olarak işlenmekteydi. Ayrıca ilk türkü derleme çalışmaları yine bu okulun çatısı altında başladı.