Deprem sonrasında psikolojik destek nasıl sağlanır?
Ani şekilde maddi ve manevi kayıplara sebebiyet veren afetlerden birisi olan deprem, ülkemizin acı bir gerçeğidir. Sık sık yaşanan depremlerle canlarımız yitirilirken, depremler yitirilen canların yakınlarında ve buna şahit olan herkesin yüreğinde büyük yaralar açıyor. Bu travmalar, kimilerinde kalıcı izler bırakıyor. Bu yüzden deprem sonrasında psikolojik desteğin sağlanması oldukça önemli bir ihtiyaçtır. Peki psikolojik ilk yardım nedir? Sizler için hazırladık...
🔸 Günlük yaşamı etkileyen, ani biçimde gelişen, dehşet, kaygı ve panik oluşturan, bireyin anlamlandırma yetilerini bozarak kişide iz bırakan durumlar "travma"olarak tanımlanır.
🔸 Travmatik olaylarda kişilerde genellikle çaresizlik, acı, kafa karışıklığı hissi, olaylar ilgili görüntülerin zihni işgal etmesi gibi durumlar söz konusu olabilir. Travma kavramının kapsamında tek seferlik olay ve durumlar olabildiği gibi (kaza, doğal afet, ölüm, ameliyat vb.) tekrarlayan olaylar da ( savaşlar, şiddet vb.) bulunabilir.
🔸 Vav TV'de yayınlanan Klinik Psikolog Ayşenur Bayraktar'ın konuk olduğu "Kendini Bilmek" programında bu hafta "Doğal afetlerin travmatik etkileri" konusu konuşuldu.
🔸 Bayraktar, afetin zararlarına maruz kalmayan ama afetin yakınında bulunan ya da medya aracılığıyla afete şahit olan kişilerin de bir tür travmaya maruz kaldığından söz etti.
🔸"Şimdi biz deprem bölgesindeysek ve bu duruma maruz kalmışsak herhangi bir zedelenmeye ya da herhangi bir fiziksel yaralanma yaşamamışsak tabii ki biz de şöyle duygular uyanabiliyor." Sözlerini aktaran Bayraktar, deprem bölgesindeki kişilerin hissetiği duyguları şu şekilde açıkladı:
"Ben bu bölgedeyim, buradayım ve yanı başımda, mahallemde belki ya da alt sokağımda yakın yerlerde insanlar can çekişiyor ya da insanlar bir şeyler yaşıyor diyerek suçluluk duygusu yaşayabiliyorlar. Şimdi buralarda ne yapacağız biliyor musunuz? İlla psikolog olmanız gerekmiyor bizim yardım etme motivasyonumuz da oradaki ihtiyaçlar bağlamında çok güzel bir şey."
🔸 Eğer bir depremle karşılaştıysak o bölgenin etrafında evleri yıkılmış insanlar bulunuyor. İlk yapmamız gereken şey o kişilere ihtiyaçlarını sormaktır.
🔸 Psikolojik ilk yardımda ilk başta güvenlik, kişinin neye ihtiyacı olup olmadığını sormak ve sosyal destek mekanizmaları ile ilgili koordinasyonu sağlayabilmek oldukça önemlidir. Eğer biz bu konuda yardımcı olmak istiyor ama ruh sağlığı uzmanı değilsek kişiye ihtiyaçlarının sorulması, konuşmak, dinlemek ve ilgi göstermek ilk etapta yeterli olacaktır.
🔸 Panik anında insanlar genelde ne yaptıklarını bilmezler ve ne söylediklerini anlamlandırmazlar. Buradaki tepkileri sakinleştirerek yönetmek oldukça önemlidir.
🔸 Ruh sağlığı uzmanı olmasak da oradaki kişilerin duygularını ifadesinde yardımcı olabiliriz. "Şu an ne hissediyorsun? Duygularından bahset biraz, hangi duygular içindesin?" gibi çok zorlamadan kişiye duygularını ifade ettirmemiz lazım ifadelerinde bulunan Bayraktar, bunun iki şekilde gerçekleştiğinden şu şekilde söz etti:
"Böyle durumlarda insanlar ikiye ayrılır, kimileri böyle şok anlarında konuşmamayı tercih eder, susar. Burada dikkat edilmesi gereken şey, bazı insanlar da konuşmayarak kendi duygu düzenlemesini yapar. Böyle zamanlarda kişilerin konuşması için zorlanmaması gerekir."
🔸 Akut dönemde depremzedelerin fiziksel güvenlik ihtiyaçlarının, kalabilecekleri yerin, yemek ihtiyaçlarının karşılanmasının çok önemli olduğunu vurgulayan Bayraktar, bu durumda duyguların ikinci planda geldiğini söyleyerek tavsiye ve nasihattan uzak durmanın bu süreçte oldukça önemli olduğunu aktardı.
🔸 Yaralıların fotoğraflarının paylaşılması da bu süreçte hiç doğru değil. Deprem bölgesindeki kişilerin de mahremiyetini korumamız lazım uyarısında bulunan Bayraktar, psikolojik ilk yardım hakkında şu açıklamalarda bulundu:
"Psikolojik ilk yardımı bir kriz müdahalesi olarak düşünebiliriz. Kriz anında temel olarak kişinin psikolojik ihtiyaçları karşılanır. Kabullenme kriz anından biraz zaman geçtikten sonra gerçekleşir."
