Arama
Kentleşmenin insan psikolojisine etkileri
Kentleşme, sanayileşmeye ve ekonomik gelişmeye paralel olarak kent sayısının artması ve kentlerin büyümesi sonucunu doğuran, toplum yapısında artan oranda iş bölümü ve uzmanlaşma oluşturan, insanların davranış ve ilişkilerinde kentlere özgü değişikliklere yol açan bir nüfus birikim sürecidir. Bu süreç kimi zamanlarda zorlu olabilir ve toplumsal sorunlara yol açar. Bu sorunlarda insanların psikolojisini olumsuz yönde etkiler. Gelin birlikte kentleşmenin insan psikolojisine olumsuz etkilerini inceleyelim...
🔷 Kent, insanlık tarihine kıyasla yeni bir kavramdır. İnsanlar yerleşik hayata 12 bin yıl önce geçse de yaklaşık 150 yıl kadar önce bugünkü anlamıyla kentler oluştu.
🔷 BM tarafından hazırlanan bir rapora göre 2014'de dünya nüfusunun yarısının kentlerde yaşadığı 2050 yılına gelindiğinde ise bu oranın %66'ya yükseleceği düşünülüyor.
🔷 Kentleşme, sanayileşmeye ve ekonomik gelişmeye paralel olarak kent sayısının artması ve kentlerin büyümesi sonucunu doğurur.
🔷 Şehir, toplum yapısında artan oranda örgütleşme, iş bölümü ve uzmanlaşma oluşturan, insanların davranış ve ilişkilerinde kentlere özgü değişikliklere yol açan bir nüfus birikimi süreci olarak tanımlanabilir.
🔷 Kentsel oluşumun nasıl olması gerektiği konusunu inceleyen kamusal ve özel girişimler, pek çok alanın uzmanlığına başvururken çoğu zaman psikoloji bilimini bu sorunun dışında tutarlar.
🔷 Halbuki kent; konut, eğitim, sağlık, ebeveynlik uygulamaları, eş seçimi ve istihdam gibi yaşamın her alanını, dolayısıyla insan davranışlarını doğrudan etkiler.
🔷 1960'lı yıllarından başından itibaren fiziksel çevrenin, insan davranışı üzerindeki etkileri özellikle çevre psikolojisi çalışmaları kapsamında ele alınmaya başlar.
🔷 Bu çalışmaların çoğunda psikologlar doğrudan başlı başına bir varlık olarak kenti hedeflemek yerine mekanın fiziksel (çevresel) özelliklerini ve bu özelliklerin insan davranışına etkilerine odaklanır.
🔷 Kentlerin özgür havasının, daha geniş bir topluluğun üyesi olma duygusunun, kentli olmanın gururunu paylaşmanın, kentin sahip olduğu toplumsal, kültürel, ekonomik olanaklar ve sunduğu hizmetlerin insanları kentlere doğru çeken başlıca sosyopsikolojik etmenler olduğu ileri sürülür.
🔷 "İnsanlar yaşamın tüm işlevlerini yerine getirirken; potansiyellerini maksimum seviyede geliştirerek birbirlerini karşılıklı olarak desteklemelerini sağlayan, topluluk kaynaklarını genişleten fiziksel ve sosyal çevreleri sürekli olarak oluşturan ve geliştiren kenttir." Dünya Sağlık Örgütü'ne ait olan bu ifade bireylerin sağlığının doğrudan doğruya kentin fiziksel ve sosyal olanaklarından etkilendiğini, kentin çevresel ve mimari özelliklerinin kent sakinlerinin günlük yaşamlarının seyrinde ve davranışlarında belirleyici bir unsur olduğu vurgulanır.
Bir mutsuzluk hikayesi: Kapitalizm
🔷 20. yüzyılın başlarında psikologlar sesin, sıcaklığın, ışığın insan performansına etkilerini inceleyerek, öğrencilerin sınıfta oturdukları yere göre aldıkları notları değerlendiren çalışmalar yaparlar. 1960'lı yıllarda ortaya çıkan çevre psikolojisi özetle insan ve fiziksel çevresi arasındaki karşılıklı etkileşimleri inceler. Bu karşılıklı etkileşimde birey çevresini değiştirirken, aynı zamanda insanın davranış ve deneyimleri de çevre tarafından değiştirilir.
🔷 Psikologlara göre fiziksel ortam ve insan davranışı şu faktörler etrafında şekillenir:
▪ Bireyin 50 - 125 cm arasında değişen kişisel mekânının içine girilip girilmemesi.
▪ Bireyin içinde bulunduğu olumsuz şartların veya rahatsızlığın nedenini kalabalığa atfedip etmemesi.
▪ Kalabalığa rağmen bireyin ihtiyaçlarını gidermek için kendi davranışı üzerinde denetim gücünün olup olmaması.
▪ Kalabalığı meydana getiren kişilerin birbirlerine yabancı veya birbirleriyle işbirliği yapmış kişiler olup olmadıkları.
En sık karşılaşılan 10 kişilik bozukluğu
🔷 Amerikan Psikoloji Derneği tarafından 2004 yılında yayımlanan "Kentsel Psikolojiye Doğru: Araştırma, Eylem ve Politika" adlı raporda psikolojide kent ve insan davranışına dair çalışmaların kentsel psikoloji adı altında kavramsallaşması ve bu konudaki eylem planına yer verilir.
🔷 Raporda kentsel psikolojinin çalışma alanları, yöntemleri ve bireyin davranışına bireyin patolojileri dışında hangi kentsel sorunların etki ettiğine dair açıklamalar bulunur.
🔷 Kentsel psikoloji kentsel çevreleri oluşturan mekânların insanların deneyim ve davranışlara nasıl yansıdığı ve zihinsel sağlık, refah ve insanın gelişimi için ne gibi sonuçlar doğurduğu ile ilgilidir.
İnsan olmanın gereği: Empati