Dışarıya gösterdiğimiz yüz: Sosyal maske
Sosyal hayatta gerek toplumsal normlara uymak gerekse sahip olduğumuz toplumsal rol gereği sosyal maskeler kullanabiliriz. Bu maskeler, bizi başkalarının gözünde daha iyi, eğlenceli ve güçlü gösterebilir. Zaman zaman bu maskeleri kullanmak da gerekli ve normaldir. Fakat sosyal maskemizle gerçek benliğimiz uyuşmadığında kendimiz olamamanın yükünü taşır, kendimize yabancılaşırız. Peki, sosyal maskeler sağlıklı şekilde kullanılabilir mi?
🔸 İnsanın kendisi gibi olması ve davranması çok kıymetlidir. Fakat insanın her zaman bunu gerçekleştirmesi mümkün olmayabilir.
🔸 Sosyal maske (persona), Carl Gustav Jung tarafından ortaya atılan "kişinin sosyal hayatta ihtiyaçlarına göre takındığı tavır" olarak adlandırılır. Maske, insanın kendisini gizlemek için kullandığı bir araçtır, insanı asıl olduğu kişiden farklı gösterir.
Carl Gustav Jung kimdir?
Analitik psikolojinin kurucusu olan psikiyatristtir. Toplumsal bilinçaltı kavramını ortaya çıkmasında rol oynamıştır.
🔸 Sosyal maskeyi, hayatımızın tamamında kullanıyorsak bu noktada bir sorun vardır. Maske kullanarak kendilerini olduklarından başka gösteren insanların hayatlarının arka planında büyük bir "güven problemi" yaşadıkları görülür.
🔸 Hayatlarının her alanında sosyal maske kullananların sağlıksız bir ailede yaşadıkları görülür. Sağlıksız ailelerde kapalı iletişim (sözsüz iletişim), dengeli olmayan rol dağılımı, belirsiz veya katı sınırlar, aile üyelerinin gelişimini engelleyen kişiler vardır.
🔸 Sağlıksız aileler, çocuklarının gelişimine ket vurmaya eğilimli olurlar. Onların kendilerine bağımlı, ayrışmamış olmasını isterler. Sağlıksız ailelerde yaşayan çocukların büyük bir kısmı ileride kendileri olamaz ve hayata maskeleriyle devam eder.
🔸 Böyle ailelerde bazen çocuğa sorumluluğun üstünde roller verilir. Mesela büyük ablaya yaşı küçük olmasına rağmen anne rolü verilmesi ya da babanın vefat ettiği ailelerde erkek evladın ailenin reisi rolüne itilmesi gibi. Hatta ileriki zamanlarda evde güçlü role sahip bu kişilerin evlenmesi istenmeyebilir. Çünkü bu kişilerin evden ayrılışı evdeki rollerin baştan belirlenmesi gibi büyük bir değişim gerektirir.
🔸 Her zaman içimizden geldiği gibi davranmak mümkün değildir. İnsanlar sosyal rolleri dışında davrandıklarında tepki görebilirler.
🔸 Mesela, 40 yaşında çocuklarını büyütmüş bir kadın yarım kalan eğitimine devam etme kararı aldığında çevresinden "Aman okuyup da alim mi olacaksın, bu yaştan sonra ne önemi var ki" gibi tepkiler alabilir. Bu tepkiler sonucunda ne yapmayı seçtiği kırılma noktasıdır.
🔸 Nihan Yaşaroğlu'nun moderatörlüğünde Vav TV'de yayınlanan Kendini Bilmek programına Uzman Klinik Psikolog Ayşenur Bayraktar konuk oldu. Programda "Hayattaki Rollerimiz ve Toplumsal Maskelerimiz" konusu konuşuldu.
🔸 Bayraktar, "Sosyal maskeler, her zaman sağlıksız değildir. Kimi zaman da sınırlarımıza ve rollerimize uyum sağlamamıza yardımcı olur." sözlerini şu örnekle destekledi:
Bir öğretmen sınıftaki öğrencilerine her zaman bir anne gibi şefkatle yaklaşırsa çocuklara kim öğretmenlik yapacak? Öğretmenlik rolünün gerektirdiği gibi davranması lazım. Öğretmenlik rolü, sınırlar, disiplin, dikkat ve iletişim içerir. Ben kendim gibi davranayım dersek o rolün gereklerini unutabilir; atlayabiliriz.
Günümüzde Ruhun Hastalıkları
