Karanlık ve sisli bir tür: Kara film
Sinema; ışık, ses, kamera açıları gibi birçok farklı unsurun bir araya gelmesi sonucu ortaya çıkan bir sanattır. Filmler konu ve sinematografik ögeler bakımından birbirinden ayrışır, buna film türü denir. Film Noir olarak tanımlanan kara film de bir film çeşididir. İşte, II. Dünya Savaşı sonrası ortaya çıkan bu tür hakkında bilmeniz gerekenler...
SİNEMA AKIMLARI
🔸 Sinema, teknik, ticari ve estetik anlamda birçok farklı unsurun bir araya gelmesi sonucu ortaya çıkan bir sanattır. Film türleri de bu üç ana kavram etrafında şekillenen çeşitliliktir.
🔸 Sinemada türler, ışık kullanımı, ses, konu, karakter, mekan kamera açıları ve hareketleri gibi özellikler bakımından birbirinden ayrılır. Her bir film, seyircide oluşturduğu duygu açısından farklılık gösterir. Kimi karamsarlık hissi verirken kimi güldürü unsurlarını barındırır. Tüm bunlar, sinema akımları ve türsel zenginlikleri oluşturur.
KARA FİLM KAVRAMI
🔸 Sosyal, kültürel, ekonomik ve hayatı etkileyen diğer birçok sebepten etkilenerek ortaya çıkan türler, sinematik ögeleri ile anlam kazanır. "Film Noir" olarak tanımlanan Kara Film de bunlardan biridir.
🔸 Fransız film eleştirmenleri tarafından ortaya atılan "noir" kavramı, siyah anlamına gelir. Sinemada bir tür olarak karşımıza çıkan Film noir kavramı ise karanlık sahnelerden oluşan suç filmleri için kullanılır. Yağmurlu sokaklarda geçen filmler, 1940 ve 1950'lerde çekilen Amerikan yapımlarıdır.
KARA FİLM NASIL ORTAYA ÇIKTI?
🔸 Kara filmin bir ekol olarak sinema dünyasına girişi, II. Dünya Savaşı'ndan sonra gerçekleşir.1940 ve 1950'li yıllar arasında çekilen Amerikan filmlerinde içerik bakımından farklılık olduğu görülür. Bunun nedeni, dönemin önemli romanlarındaki karanlık yönün filmlere yansımasıdır.
🔸 Polisiye, maceɾa ve dedektiflik üzerine yazılan kitapların sinemaya aktarılması ile toplumsal meseleler beyaz perdede yer edinir. Klasik Amerikan film anlatı geleneğini altüst eden kara film, dünya tarihinin en karanlık dönemi olan "Büyük Buhran"ın insanlar üzerindeki etkisine odaklanır.
Büyük Buhran nedir?
Büyük Buhran, 1929 Dünya Ekonomik Bunalımı olarak da bilinir. 1929'da başlayarak 1930'lu yıllar boyunca devam eden ekonomik krize verilen isimdir. Kuzey Amerika ve Avrupa'yı merkez alır ancak tüm dünyayı etkiler.
🔸 Kara film, I. Dünya Savaşı'ndan sonra ortaya çıkan dışavurumcu Alman sinemasından etkilenir. Akımın filmlerinde stilize edilmiş yüzeyler, simetri, abartı ve biçim bozuklukları görülür. Ayrıca sahnede görülen evler, pencere ve yollar düzgün değildir. Abartılı makyaj kullanımı ve karanlık-aydınlık zıtlığı hakimdir.
🔸 1920-1927 yılları arasında görülen Alman ekolünün yansıması olarak kara filmlerde ters ışık, yüksek kontrastlı aydınlatma, düşük düzeyde dolgu ışık, gölge, sette gerçeküstü tasarımlar görülmeye başlar.
KARA FİLMİN PANORAMASI
🔸 Kara film akımının yazılı anlamda ilk tanımlaması Fransız eleştirmenler Raymond Borde ve Etienne Chaumeton tarafından yapılır. İkili 1955'te kaleme aldığı "Panorama du film noir Americain" yani Amerikan Kara Filminin Panoraması adlı kitap kara film ekolünün temelini oluşturur.
🔸 Ekol ile ilgili ileride yapılacak çalışmara ilham olan kitapta Kara film düşsel, tuhaf, sıra dışı, karışık ve zalim olarak nitelendirilir. Sonraki sinema eleştirmenlerine göre bu akım için kullanılan beş temel kavram yetersizdir. Kara filmler, tanımlamaların çok ötesinde derin anlamlar içerir.
