Sinemanın Balkan topraklarındaki serüveni
Balkan sineması yerel müziğin gücünü ustalıkla kullanan, dram yüklü hikayeleriyle izleyicileri etkileyen örneklerle doludur. Sinema tarihimiz de bir anlamda bu topraklarla yakın ilişki içerisindedir. Nedeni ise Manaki Kardeşler'in Osmanlı vatandaşı olan Uzkınay'dan daha önce Osmanlı'yı çekmiş olmalarıdır. Böylece Osmanlı topraklarında yaptıkları çekimler ile sinemamızın temellerini atmışlardır. İşte sinemanın Balkan topraklarındaki serüveni...
Sinemanın Balkan topraklarındaki serüveni, Andre Carre ve Jules Giren'in 6 Haziran 1896 yılında Belgrad'da yaptıkları film gösterimleri ile başlar. Balkanlar ile yakın ilişki içerisinde olan kendi sinema tarihimize baktığımızda ise, ilk girişimin Osmanlı toprağı olan Makedonya'dan geldiğini görürüz.
İlk Türk filmi, "Ayastefanos'taki Rus Abidesi'nin Yıkılışı" ismiyle kaynaklarda geçse de, farklı kesimler tarafından bu konu epey tartışmalı olmuştur. Sinemamızda ilk Türk filminin "Ayastefanos" değil; "Yün Eğiren Kadınlar ya da Büyükanne Despina" olduğu ileri sürülür.
Ayastefanos'taki Rus Abidesi'nin Yıkılışı hangi yıl çekilmiştir?
Milton ve Yanaki (Manaki) kardeşler, ilk Türk sinemacı olmalarının yanı sıra Balkanlara sinemayı ilk getiren kişilerdendirler. Manaki Kardeşler'in 1905'te çektikleri film ve devamında gelen filmleri de, Makedonya'nın Osmanlı egemenliğinde olduğu bir zaman diliminde çevrilmiştir. Günümüze ulaşan Manaki Kardeşler'in filmleri, Makedonya Cumhuriyeti ve UNESCO tarafından restore edilerek koruma altına alınmıştır.
Avrupa'nın güneydoğusunda kabaca elips biçiminde bir ülke olan Makedonya; Arnavutluk, Kosova, Sırbistan, Bulgaristan ve Yunanistan ile komşudur. Osmanlı döneminden sonra buradaki Müslümanların dini hayatıyla ilgilenen ve doğrudan Saraybosna'ya bağlı Vakufska Direkcija, sonra da Makedonya İslâm Birliği Meşihatı adı altındaki dini kuruluş halen faaliyetini sürdürür.
