Arama
9 Osmanlı padişahı ve hürmet ettikleri alimler
Osmanlı padişahları savaşlarda gösterdikleri üstün başarıların yanında manevi açıdan da takdire şayan duruşlarıyla dikkat çekmektedirler. Hükümdarlıkları boyunca pek çok alim ve din adamını himaye eden sultanların, özel olarak muhabbet besledikleri isimler de vardı. Bu muhabbet, çoğunlukla alimle hususi bağ kurma ve onun sohbetinden faydalanma şeklinde cereyan ederdi. Peki, günümüz toplumunda halen etki gücüne sahip Aziz Mahmud Hüdayi, Hacı Bayram Veli ve Emir Sultan gibi isimler hangi padişahla yakınlık içerisindeydi?
📌 Osmanlı Devleti'nin ilk padişahı Osman Gazi ile ilk kadısı olan Şeyh Edebali'nin tanışıklığı, padişahın Bilecik'teki zaviyeyi sıkça ziyareti ile başlar. Bir gece bu zaviyede misafir kalan Osman Gazi'nin gördüğü rüya ile bu yakınlık daha ileri taşınır ve akrabalığa dönüşür.
📌 Âşıkpaşazade, Osmanlı Devleti'nin esrarlı müjdesini taşıyan bu rüyayı Osman Gazi'nin imamı İshak Fakih oğlu Yahşi Fakih'ten ve Şeyh Edebali'nin oğlu Mahmut Paşa'dan rivayetle zikreder. Şeyh Edebali'nin ve yolunun Osman Gazi'ye ve bütün bir Osmanlı tarihine tesirlerinin, görülen rüya etrafında hayret zarfında seyri böyle başlar.
📌 İkili arasındaki yakınlık konusunda en çok bilinen ise Şeyh Edebali'nin Osman Gazi'ye verdiği öğütlerdir. Şeyh Edebâli'nin Osman Gazi'ye Nasihatı, ünlü Osmanlı tarihçisi Cenabi'nin "Cenabî Tarihi" adıyla da bilinen "el-Hâfilü'l-Vâsıt ve Aylemü'z-Zâhirü'l-Muhît" adlı Arapça eserinin Süleymaniye Kütüphanesi'nde kayıtlı bir nüshasında mevcuttur.
Ayasofya'daki padişah türbeleri
"Ey Oğul;
"İnsanlar vardır, şafak vaktinde doğar, gün batarken ölürler. Unutma ki dünya sandığın kadar büyük değildir. Dünyayı bize büyük gösteren bizim küçüklüğümüzdür. Hırsımız, bencilliğimiz…"
"Ey Oğul!
Beysin! Bundan sonra öfke bize; uysallık sana... Güceniklik bize; gönül almak sana... Suçlamak bize; katlanmak sana... Âcizlik bize, yanılgı bize; hoş görmek sana... Geçimsizlikler, çatışmalar, uyumsuzluklar, anlaşmazlıklar bize; adâlet sana... Kötü göz, şom ağız, haksız yorum bize; bağışlama sana..."
"Ey Oğul!
Bundan sonra bölmek bize; bütünlemek sana… Üşengeçlik bize; uyarmak, gayretlendirmek, şekillendirmek sana..."
"Ey Oğul!
Yükün ağır, işin çetin, gücün kıla bağlı… Allâh Teâlâ yardımcın olsun. Beyliğini mübârek kılsın. Hak yoluna yararlı etsin. Işığını parıldatsın. Uzaklara iletsin. Sana yükünü taşıyacak güç, ayağını sürçtürmeyecek akıl ve kalb versin."
📌 Emir Sultan hazretleri Bursalı meşhur sufi ve Yıldırım Bayezid'in damadıdır. Emîr Sultan'ın Yıldırım Bayezid'in kızı Hundi Hatun ile evlenmesi kaynaklarda farklı şekillerde anlatılmaktadır. Rivayetlerin aksine Mecdi ve Beliğ, padişahın çok sevip saydığı Emîr Sultan'la kızını kendi rızasıyla evlendirdiğini söylerler ki doğrusu da bu olmalıdır.
📌 Çelebi Mehmet'in de sevip hürmet gösterdiği ve Anadolu'da birlik ve dirlik için gayret eden Emir Sultan, II. Murat ile İstanbul kuşatmasına katılmış ve dervişleri ile surlara hücumu başlatan olmuştur. Osmanlı padişahlarına bir velinin kılıç kuşatması merasimi de Hammer'e göre kendisi ile başlamıştır.
📌 Bütün kaynaklar Yıldırım Bayezid, Çelebi Mehmed ve II. Murad'ın Emîr Sultan'a saygı gösterdiklerini, sefere giderken onun eliyle kılıç kuşanıp duasını aldıklarını belirtir. Osmanlı padişahları Emîr Sultan'ın vefatından sonra da ona hürmet göstermeyi sürdürmüşler, Bursa'ya geldiklerinde türbesini mutlaka ziyaret etmişlerdir. II. Bayezid ile Yavuz Sultan Selim'in Emîr Sultan'ın sandukasının örtüsü altına girip uzun süre dua ettikleri bilinmektedir.
Beyazıd'ın yanında dini tartışmalara katılan Bizans İmparatoru II. Manuel
📌 Sultan II. Murad ilme âşık, âlime meftun bir padişahtır. Seferde iken bile kıymet verdiği âlimlerden bir kaçını yanına alır, yakınında bulundurur, müşkillerini danışır, münazara ettirip dinler, sık sık tertiplediği sohbetlerinden faydalanmıştır.
📌 II. Murat devrinin en önemli alimlerinden Hacı Bayram Veli hazretlerinin müridi olmuştur. Somuncu Baba'nın müridi, 2. Murad'ın huzur bulduğu veli, Akşemsettin'in mürşididir.
📌 Hacı Bayram Veli'ye büyük bir hürmet besleyen II. Murat, velisi hakkında kötü sözler işitir. Sultan II. Murad'la arasına "fitne" girmiş, Padişah'ın kafası karışmıştır. Bunun üzerine Hacı Bayram Veli'yi Edirne'ye davet eder II. Murad. Gelince görür ki gelen zat bir maneviyat deryası ve devletin birliği ve selameti için ilahi bir teminat simasıdır.
📌 Kendisine ikram ile muamele edip dervişlerini de askerlik ve vergiden muaf tutar padişah. Buna mukabil Akşemsettin de II. Murad'ın oğlu Fatih Sultan Mehmet'e armağanı ve emanetidir adeta Hacı Bayram-ı Veli'nin. İlk kez Anadolu'da doğup büyüyen bir velinin tesis ettiği bir tarik olan Bayramilik, Anadolu'daki tasavvufun yayılmasına katkı sağlamıştır.
📌 Fatih Sultan Mehmet,¸ şehrin imarı ve halkın irşat edilmesinde kendisine yardımcı olmaları için İstanbul'da ikamet etmelerini istediği yüzlerce ilim ve maneviyat büyüğünü bir semte yerleştirdi. Fatih Sultan Mehmet'in yaptığı güzel çalışmalar sebebiyle Ebu'l Vefa'ya karşı çok özel bir muhabbeti vardır.
📌 Fatih Sultan Mehmet, İstanbul'u fethinden sonra çok sevdiği Akşemsettin'in yanında kalmasını istese de bu isteği gerçekleşmemiştir. Akşemsettin'in üzüntüsünü Şeyh Vefa'nın yakınlığı ile gidermek istemiş ve onun için adıyla anılan semtte bir tekke ve çifte hamam yaptırmıştır.
📌 Rivayete göre padişah bir gün has adamlarından birini göndererek sohbetlerinden ve nasihatlerinden istifade etmek için bu büyük insanı saraya davet eder. Ancak Şeyh Ebu'l Vefa bu davete icabet etmeyeceğini bildirir.
📌 Daveti kabul edilmeyen Cihan padişahı Fatih tebessüm eder ve "O gelmezse¸ biz onun ayağına gideriz" diyerek bu maneviyat sultanının dergâhına kadar gider. Fakat kader, sultanı yaptırdığı tekkenin kapısından içeri sokmamıştır.
📌 Devrinde alime oldukça fazla itibar edilmiş hakkında kıssalar nakledilmiştir. Fatih Sultan Mehmet ise Şeyh Vefa ile doyasıya görüşme arzusunu ancak cenazesini şeyhin kıldırması ile giderebilmiştir. Bu cenazede Bayezid Han da hazır bulunmuş ve Şeyh Vefa ile yolunun kaderi Bayezid Han'ın saltanatı ile farklı bir seyre girmiştir.
Şair sultanlar içerisinde divanı olan ilk padişah: Fatih Sultan Mehmet
📌 Derviş meşrep sultan II. Bayezid Han, henüz Amasya'da şehzadeyken Cemalettin Halveti ile tanışmıştır. Cemalettin Halvet, Amasya'da Gümüşlüoğlu Tekkesi'nde faaliyette bulunurken şehzade ile tanışmış ve aralarında bir muhabbet doğmuştur.
📌 II. Bayezid'in, şeyhin sohbetinden keyif aldığı ve şeyhe büyük bir sevgi ve saygı beslediğinden kendisi için manevi bir güç kaynağı olduğu kaynaklarda ifade edilmektedir.
📌 II. Bayezid tahta geçtiğinde Cemâl-i Halvetî'yi İstanbul'a davet etmiş, ilkin Fatih'in Balat semtindeki Gül Camii'nde, ardından Yedikule semtinde bulunan Kızlar Kilisesi denilen yerde irşat faaliyetinde bulunmuştur. İstanbul'da ilk Halvetî ayinini Cemâl-i Halvetî icra ettirmiştir.