Abdülhamid’in emriyle Osmanlı'da açılan ilk yetimhane
Sultan II. Abdülhamid devrinde açılan okullardan biri olan Darülhayr-i Ali yetimlere meslek edindiren ilköğretim seviyesinde yatılı bir okuldur. Peki, bu okulun, Abdülhamid'in himayesi altında olduğunu göstermesi için isminin sonuna Ali kelimesi eklendiğini biliyor muydunuz? Sizler için, Osmanlı Devleti'nin korunmaya muhtaç çocuklara sahip çıkma politikasının en güzel örneklerinden biri olan Darülhayr-i Ali hakkında merak edilenleri derledik.
Osmanlı'da yetim, yoksul çocukların sayısı bir hayli fazlaydı. Bu durum "ıslahhâne tarzında" yeni bir kurumun açılmasını zorunlu kılıyordu.
Bu çocukların himaye edilmeleri ve iyi birer insan olarak yetiştirilmeleri için İstanbul'un yanı sıra Anadolu'nun farklı vilayetlerinde ıslahhaneler, Daru'l-Hayri Âlî, Daru'l-Eytamlar, Darulaceze, Himaye-i Etfal gibi çeşitli kurumlar farklı vilayetlerinde kurulmuş ve faaliyetlerde bulunulmuştur.
Din farkı gözetilmeksizin on üç yaşından büyük olmayan yetim ve öksüz çocuklarla anne veya babasından biri hayatta olduğu halde fakir olan çocuklar ıslahhânelere öğrenci olarak alınıyordu.
Çocuklar kendi dinlerinden olan öğretmenlerden ders alacaklardı. Öğretilmesi öngörülen meslekler ise terzilik, kunduracılık, debbâğlık ve dokumacılıktı.
II. Abdülhamid'in padişah oluşunun 25. yılının kutlandığı sırada gazetelerde, "cins ve mezhep ayırt etmeksizin bütün yetimlerin barındırılması ve okutup öğretilmesi için Darü'l Hayr adıyla 400 kişilik bir yetim mektebi açılacağı" yazılmıştır.
Dârülhayr-ı Âli, Vezneciler'de Zeynep Hanım Konağı'nda 1903 yılında kurulmuştur. Kuruluş amacının, İstanbul'da yaşayan bazı gençlerin geçimlerini sağlamaları için bir işe sahip olmadıkları ve bazı Müslüman çocukların sefil bir halde kalmaları padişah nezdinde hoş karşılanmadığını ifade edilmiştir.
Bu tarz geçlerin ahlaki ve ilmi değerlere haiz olabilmeleri için bu mektepte terbiye ve ıslah edilmeleri ile sanayi eğitimi alarak iş güç sahibi olmaları hedeflenmiştir.
Mektebin açılışı ile ilgili 13 Kasım 1879 tarihli bir belgede şöyle bir hadiseden bahsedilmektedir; yedi yaşında yetim bir çocuğun padişaha arzuhal yazarak yatılı bir mektepte okumak istediğinden söz edilmekte ve sultanın bu durumdan çok etkilendiği belirtilmektedir.
Sultan II. Abdülhamid Han, Müslüman çocukların gayrimüslim çocuklarına göre zayıf bir eğitim alığı düşünmekte, bu duruma çare olarak da kimsesiz Müslüman çocukların eğitim alacakları ve sanayi mektebine geçişlerinin sağlanacağı bir mektep açılması gerektiği tezini öne sürmekteydi. Mektebin kuruluş ve işleyişi için yapılan masrafların büyük çoğunluğu, padişahın kendi hazinesinden karşılanmıştır.
