Selçuklu döneminin eşsiz eseri: Afyon Ulu Cami
Afyon Ulu Camii, baklava dilimli minaresiyle Anadolu Selçuklu döneminin eşsiz örneklerinden biridir. İçerisinde bulunan kırk ahşap sütunun her biri şaheserdir. Caminin tavanı dönemin önemli hattatları tarafından özenle süslenmiştir. 13. yüzyıldan beri varlığını koruyan bu değerli eserin detaylarını öğrenelim.
🔸 Ulu Camii, 1272- 1277 yılları arasında Selçuklu Veziri Fahreddin Sahipata'nın oğlu Afyon Sancak Beyi Nasuriddin Hasan tarafından yaptırılır. 7 asırdır varlığını muhafaza eden caminin adı 16. yüzyılda yazılan tarihi kayıtlarda "Câmi-i Kebîr" ya da "Hocabey Camii" olarak geçer.
🔸 40 adet ahşap direk üzerine yapılan Ulu Camii, "Kırk Direkli Camii" olarak da bilinir. Halk arasında ise 'Çivisiz Cami' olarak anılan mabed ahşap mimarisi, sırlı tuğlalı, baklava dilimli minaresiyle Anadolu Selçuk döneminin eşsiz örneklerinden biridir.
🔸 Eğimli bir alan üzerine kurulan cami kuzey-batı, güney-doğu yönünde uzanır. Moloz taşlarla yamuk dikdörtgen kaba taşlarla inşa edilmiş kargir yapının 3 giriş kapısı vardır.
🔸 Caminin kuzey kısmında, tek şerefeli tuğla minaresi yükselir.
↪ Camide harim olarak bilinen yer, asıl ibadet yeridir.
❗Bir bilgi:
Cami çevresini ve alanını koruyan, duvarlarla çevrilmiş avluya harim denilir.
Taş, tuğla veya betondan yapılmış duvarlar üzerinde kurulu olan yapıya kargir denir. Kargir yapılarda kolon ve kiriş yoktur.
Anadolu'nun incileri: Ahşap camiler
🔸 Yapı çivisiz olmasından dolayı, dünyadaki sayılı camiler arasındadır.
🔸 Ahşap işçiliği, kündekari tekniği ile yapılmıştır. 1033 metrekare üzerinde inşa edilen yapı, Afyon'un en büyük camilerindendir.
🔸 Özgün halinde kırma çatılı, düz toprak damla örtülü, ortasında aydınlık feneri bulunurdu. Ancak 1947'deki tadilat sonrası fener kapatılmıştır.
🔸 Dairesel, turkuaz ve patlıcan moru renkli sırlı tuğlalarla örgülü minare üzerinde eşkenar dörtgen desenlerden oluşan geometrik bezemeler yer alır.
❗Bir bilgi:
Kündekârî geometrik şekil verilmiş küçük ahşap parçalarının çivi veya tutkal kullanılmadan birbirlerine geçirilmeleriyle düz yüzeyler orataya çıkaran tekniktir.
🔸 Beş sırada toplamda 40 ahşap sütun üzerine oturtulan caminin sütun başlıkları sarkıt ve baklava dilimlidir.
↪ Yapıya manevi hava kazandıran 'kırk ahşap sütun'un tamamı birbirinden farklı başlıklıdır.
🔸 Sütun başlıklarının bazıları stalaktitli ve boyalıdır; ahşap tavanı taşıyan bindirme kiriş aralarında kalem işi bezemeler vardır. Ne yazık ki bu süslemeler 1946-1953 yılları arasında tahrip olmuş; sütun ve sütun başlıklarının bazıları da değiştirilmiştir.
❗Bir bilgi:
Tarihi binalarda saçaklardan sarkan ahşap süslemelere stalaktit denir.
🔸 Harim, iri mukarnas başlıklı kırk ahşap direkle dokuz bölüme ayrılır. Hattat Nakkaş Hacı Murad caminin tavan ve direklerini çiçeklerle bezemiştir.
↪ Petekler dizisi ya da hücreler halinde istiflenmiş görüntüye mukarnas denir.
