Arama
Akdeniz'in stratejik adası Rodos'un fethi
Rodos, sahip olduğu jeopolitik konumu sebebiyle tarih boyunca önemli bir ada oldu. Çok eski çağlardan beri yerleşimin olduğu, asırlar boyunca pek çok milletin hâkimiyeti altına giren Rodos, Kanuni Sultan Süleyman döneminde fethedildi. Kanuni, yıkılan surları tamir ettirdi ve buraya güçlü bir askeri birlikler yerleştirdi. Akdeniz'de önemli bir konumda yer alan Rodos, gemi bakım ve yapım tezgahlarıyla Osmanlı deniz donanmasına tarih boyunca hizmet verdi. Peki Rodos ne zaman fethedildi?
◾ Kanuni Sultan Süleyman yıkılan surları tamir ettirdi ve buraya güçlü bir askeri birlik yerleştirdi. 1524'te 1343 muhafız, topçu bulunuyordu. Ayrıca şehri yeniden canlandırmak için yüksek kesimine tabhâneli cami tipinde bir ibadethane, medrese, imaret ve hamam inşa ettirdi.
◾ Bu amaçla Herke (Halki), Sömbeki (Simi), İlyaki (Tilos), İncirli (Nisiros), Kalimnos (Kelemez) ve Leryoz (Leros) gibi küçük adaların yanında iki büyük adanın (Rodos ve İstanköy) vergi gelirleri de Sultan Süleyman Han İmareti Vakfı'na tahsis edildi. Bu adalar vakıf dolayısıyla bazı imtiyazlarla donatıldı, gelişmelerini temin ve refahı arttırmak için vergi muafiyetleri tanındı.
◾ Günümüze kadar ulaşan Osmanlı tahrir defterlerindeki bilgiler bu iddiaların kısmen doğru olduğuna işaret eder. Buna göre, Osmanlı idaresi altında özellikle Rodos şehrinin statüsünde değişme olmuş, küçük fakat zengin bir devletin başşehri ve uluslararası ticaretin ana üssü olmaktan çıkarak sıradan bir Osmanlı sancak merkezi haline dönüşmüştür.
◾ İzmir'in Doğu Akdeniz'de büyük bir ticaret başkenti olmasının ardından 17. yüzyıldan itibaren Rodos'un ticarî faaliyeti de azalmıştır.
◾ Osmanlı tahrir defterleri, Rodos İskele Gümrüğü'nün dış ticarete açık olarak önemli bir gelir kaynağı teşkil ettiğini gösterir.
◾ Fetihten sonra Rodos şehrinin surlarla çevrili bölgesindeki Hristiyan nüfusun büyük bölümü güvenlik sebebiyle varoşlara ya da büyük köylerin civarına yerleştirildi.
◾ 1524 tarihli Tahrir Defteri bunların sayısını 591 hâne, 3 bin civarında nüfus olarak verir. 1592 yılında Müslüman nüfus 5600 civarına yükseldi. Daha sonra bu nüfusa Almanya'dan, Aragon ve Gerona'dan (İspanya), Sicilya'dan, Calabria ve Apulia'dan (İtalya) getirilen Yahudi mülteciler katıldı.
◾ Yahudi mültecilerin sayısı 1524'te 720, 1592'de 1420 kişidir. Büyük gruplar halinde gelen Yahudi mülteciler kendi istekleriyle Osmanlı garnizonuna katıldılar. Güvenlik sebebiyle yeni gelen Yahudi göçmenler de sur içine yerleşti. Şehrin Rum nüfusu 1524 yılında 630 kişiden 1592'de 2000 kişiye, 1711'de 3100 kişiye ulaştı.
Osmanlı'nın Balkanlar'da otoritesini arttıran savaş: Varna muharebesi
◾ Bunların 1524'te 6700 olan nüfusu 1592'de 15.400'e, 1604'te 16.800'e yükseldi. 1524 tarihli kayıtlar adadaki 18 kiliseden söz eder; 1592'de ise 46 kilise ve 19 manastır bulunmaktadır. Büyük köylerin bazılarında birkaç kilise mevcuttur; Triada'nın 4 kilisesi ve bir manastırı vardı; Archangelos'ta 2 kilise ve 3 manastır bulunuyordu.
◾ Bu rakamlar, sadece hoşgörülü dinî politikaya değil aynı zamanda kırsal kesimdeki nisbî refah düzeyine de işaret eder. Bu kiliselerin birkaçında görülen 16 ve 17. yüzyıldan kalma süslü freskler aynı şeyi gösterir. Farklı Yahudi cemaatlerinin kendi sinagogları da vardı, ancak bunların adları belirtilmemiştir.