Anadolu'nun kurucu isimlerinden: Siraceddin El Urmevi
Anadolu'da yaşamış ve bölgenin mayalanmasında katkıda bulunmuş alim ve arifler hayatları Müslümanlar için yol gösterici özellikler taşır. Anadolu'yu manevi olarak inşa eden önemli isimlerden biri olan Siraceddin Urmevi, Selçuklu döneminde aldığı görevler ve daha sonra yetiştirdiği öğrencilerle Osmanlı Devleti'nin kuruluşunda dahi etkili olmuş bir isimdi. İşte Siraceddin el-Urmevi'nin hayatı...
🔷 Büyük alimin tam adı olan Siraceddin "dinin kandili" anlamına gelir. Urmevi ise yer ile ilgili bir ifade olarak "Urmiyeliyim" şeklinde bir ifadedir. Şu an İran sınırları içinde bulunan bu ilçede ağırlıklı olarak "Azeri Türkleri" yaşamaktadır. İlçenin adı "Rızaiye" olarak da bilinir.
🔷 Büyük alim, henüz Anadolu'nun kapıları Müslümanlara açılmadan önce Türk boylarının yerleştiği bir yer olan Urmiye'de 1198 yılında doğdu.
🔷 Hayatının ilk dönemiyle alakalı detaylı bilgi bulunmaz. Genç yaşında ilmi hayatının başladığı Musul'a gitti. O günün şartlarında dünyanın en büyük üniversitelerinden biri olan "Kemaliye Medresesi"nde eğitim görmeye başladı.
🔷 Kemalettin Yunus adlı âlimden dersler aldı. Siraceddin'in hocası olan bu isim, döneminin meşhur isimleri arasında zikredilir. Şafii alimi olan Yunus'un 14 anabilim dalını yönetebilen bir bilim insanı olduğu kaynaklarda geçer. Bu kimsenin aynı zamanda Tevrat ve İncil'i yorumlamada Yahudi ve Hristiyan âlimlerinden daha ileride olduğu ifade edilir.
🔷 Program konuğu Hasan Akkanat "Urmevi'nin büyük bir isim haline gelmesinde en büyük pay sahibi hocasıdır. Musul'da yer alan bu tarihi medresenin birkaç yıl önceye kadar ayakta olduğunu da belirterek, büyük medresenin yıkılmasının acı bir kayıptı." ifadelerini kullandı.
🔷 Siraceddin el-Urmevi'nin hayatındaki en dikkat çekici noktayı konuk Akkanat şöyle anlattı: "Dünyanın bir ucunda kral olan meşhur II. Friedrich merak ettiği sorularını Kemaliye Medresesi'ne gönderdi. Ayrıca bir zaman sonra Urmevi iki ya da üç yıl Sicilya'ya gönderildi ve orada müderrislik yaptı. II. Friedrich'in sarayında ilmi toplantılara katıldı."
🔷 Daha sonra 1249 yılından önce Konya'ya geldiği tespit edildi. O dönem Sultan II. İzzettin Keykavus idi. Siraceddin Konya'ya kadı oldu. Dünyaca ünlü medrese olan Karatay Medresesi'nde yıllarca fıkıh, felsefe ve mantık dersleri verdi. Bugün Konya'da Kadı Siraceddin olarak anılır.
Programın tamamını izlemek için:
🔷 Programda Türk-İslam tarihinin üç önemli isminin aynı dönemde yaşandığına da değinildi. Üç büyük ismin aralarında dostluk olduğu vurgulanırken, ilim ve dost meclislerinde bir arada bulunduklarının kaynaklarda geçtiği ifade edildi. Rivayete göre Mevlana, kendi cenaze namazını Sadreddin Konevi'nin kıldırmasını istedi. Ancak cenaze esnasında geçirdiği fenalık nedeniyle Konevi kıldıramayınca namazı Siraceddin el-Urmevi kıldırdı.
📌 Akkanat, programda üç büyük ismin düşünce hayatını şöyle özetledi: "Mevlana ahlaki olarak çalışıldığında, kalbi temizlik sağlandığında Allah'a ulaşır görüşünü savunur. Urmevi, ağırlıklı olarak bütün bilimleri temelinde mantık olmak şartıyla, akıl ve kanıtlar önderliğinde yapılan araştırmayla oluşan bilgilerle Allah'a ulaşılacağını düşünür. Konevi ise hem aşkın hem de mantığın gerekli olduğuna inanır."
🔷 Urmevi'ye göre mantık marifetullaha giden yoldu. Kelam ilmini metafiziğin altına konumlandırdı. Dini bilimlere yön verecek olan kurucu bilimi metafizik olarak kabul etti.
🔷 Akkanat'a göre Urmevi'nin temel düşüncesi şudur: "Yöntem olarak veya elde ettiği verilerin garantisi olarak mantık temel alınmalıdır. Urmevi'ye göre mantık, nihai hedef olan Allah'ı (CC) bilme hedefinin temel şartıdır. Dini bilim yapılıyorsa dini gerekçeler üzerinden yapılması gerekir. Bilimsel bilgiye dayanan bilgiye dayanan bir araştırma yöntemini savundu."
Teoman Duralı'nın Felsefe Bilimin Odağında Metafizik kitabından 25 alıntı 📕
