Arama
Anadolu’yu yurt yapan 19 alim 7 teşkilat
Osmanlı'nın kuruluş döneminde Hacı Bektaş-ı Veli'nin çok önemli sosyal faaliyetlerde bulunduğunu biliyor musunuz? Peki ya, "Türkçeye şehadet getirten şair" olarak tanımlanan şairin kim olduğunu? Veya tasavvuf etkisinde yetişen ve bu çizgide eserler veren Aşık Paşa'nın döneminde Arapça ve Farsça revaçta olmasına rağmen neden Türkçe eserler yazmayı tercih ettiğini? Orta Asya bozkırında başlayan, Osmanlı ile birlikte Viyana'ya kadar uzanan bir yurdu "yurt" haline getiren alimleri ve teşkilatları sizler için derledik.
📌 Kaşgarlı Mahmud kimdir?
🔹 1008 yılında Türkistan'da doğdu.
🔹 İyi bir eğitim alan Kaşgarlı, tahsil hayatını Saciye ve Hamidiye medreselerinde devam ettirdi.
🔹 Türk kültürü ve Türkçe üzerine araştırma yapmak için Orta Asya'yı dolaştı ve derlediği bilgileri Divanü Lügati't Türk'te topladı.
🔹 Bu eser bir sözlükten çok daha fazlası. Hem etimolojiyi hem Türk kültürünü öğretmesi açısından hala en kıymetli eserlerden biri.
📌 Hoca Ahmet Yesevi kimdir?
🔹 Pir-i Türkistan lakaplı Ahmet Yesevi, 1103 yılında Batı Türkistan'a bağlı Çimkent şehrinin Sayram kasabasında dünyaya geldi.
🔹 Babasının kaleme aldığı Nesebname adlı eserden bilindiği üzere soyu Hz. Ali'ye dayanır.
🔹 Çeşitli medreselerde tahsil aldıktan sonra Nakşibendiye büyüklerinden Yusuf el-Hamedani'nin halifesi olur. İrşat ile görevlendirilen Ahmet Yesevi, Yeseviyye tarikatını kurar ve İslam'a ilk geçtikleri dönemlerde Türklerin itikadını sağlamlaştırmak için çalışır.
🔹 Anadolu'ya gönderdiği ve adı "alperen" olan müritleri Anadolu'nun Türkiye olmasında kilit rol oynar. Kaleme aldığı Divan-ı Hikmet, bugün hala Türkçe duyuşun en önemli eserlerinden biridir.
📌 Hacı Bektaş-ı Veli kimdir?
🔹 1281 yılında Horasan'da dünyaya gelen Hacı Bektaş-ı Veli, ilk tahsilini Ahmet Yesevi'nin halifelerinden olan Lokman-ı Perende'den alır.
🔹 Tahsilini tamamladıktan sonra Anadolu'ya gelen Hacı Bektaş, yakın arkadaşı olan Ahi Evran ile Ahilik teşkilatı üzerinden Osmanlı'nın kuruluş döneminde çok önemli sosyal faaliyetlerde bulunur.
📌 Ahi Evran kimdir?
🔹 1171'de Azerbaycan'ın Hoy şehrinde doğduğu rivayet edilen Ahi Evran, Orta Asya'dan Anadolu'ya gelen en önemli alperenlerden biridir.
🔹 Moğol istilasından kaçarak Anadolu'ya gelen esnaf onun etrafında birleşir ve Ahilik teşkilatı, daha önce örneği görülmemiş bir şekilde esnaf ve halk arasındaki intizam ve adaleti sağlar.
🔹 Kayseri, Konya ve Denizli gibi şehirleri gezen Ahi Evran ömrünü Kırşehir'de tamamlar.
📌 Hacı Bayram-ı Veli kimdir?
🔹 1352 yılında Ankara'da doğduğu düşünülen Hacı Bayram-ı Veli Ankara ve Bursa'da medreselerde tahsil yapar.
🔹 Ankara'da Kara Medrese'de müderrislik yapmaya başlar. Rivayete göre müderris olduğu sırada yanına gelen biri, Kayseri'de Somuncu Baba olarak tanınan şeyh Hamideddin-i Veli'nin kendisini davet ettiğini söyler.
🔹 Kayseri'ye giden Hacı Bayram, Somuncu Baba'ya intisap ederek müridi olur. 1412 yılında şeyhi onu irşatla görevlendirir ve böylece Bayramiye tarikatını kurar.
🔹 Orta Anadolu'da müritler yetiştiren Hacı Bayram ömrünü Ankara'da tamamlar.